Ξενοφών Κοντιάδης στο Dnews: Η επιλογή της ηγεσίας της δικαιοσύνης, νέο πλήγμα στο κράτος δικαίου
Η Κυβέρνηση κατηγορείται ότι χειραγωγεί τη δικαιοσύνη. Βασικό όπλο στα χέρια της είναι ο διορισμός της ηγεσίας των τριών ανώτατων δικαστηρίων από το Υπουργικό Συμβούλιο, άρα πρακτικά από τον Πρωθυπουργό μετά από πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης.
Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτό, που αφορά ευθέως τη δικαστική ανεξαρτησία και αμεροληψία, όπως έχουν επισημάνει επανειλημμένα διεθνείς οργανισμοί, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Συμβούλιο της Ευρώπης, η κοινότητα των συνταγματολόγων και άλλοι θεσμοί, ψηφίστηκε πέρυσι τον Αύγουστο νόμος που προβλέπει ότι οι δικαστές των ανώτατων δικαστηρίων με μυστική ψηφοφορία υποδεικνύουν τα μέλη τους που θεωρούν καταλληλότερα για τα σημαντικά αυτά αξιώματα.
Πιο συγκεκριμένα, στον νόμο 5123/2024 έχει προβλεφθεί η γνωμοδότηση της Ολομέλειας κάθε ανώτατου δικαστηρίου, ύστερα από μυστική ψηφοφορία, για την προαγωγή στις θέσεις Προέδρων ή Αντιπροέδρων και του Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθώς και του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου ύστερα από γνωμοδότηση της Ολομέλειας της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου.
Και τι έκανε τις προηγούμενες μέρες η Κυβέρνηση, την πρώτη φορά που εφαρμόστηκε ο νόμος; Αγνόησε επιδεικτικά τις υποδείξεις των ανώτατων δικαστών, σε πολλές περιπτώσεις αγνόησε επίσης το κριτήριο της αρχαιότητας, παρέλειψε λαμπρούς, εγνωσμένης νομικής αξίας και ακεραιότητας δικαστές και επέλεξε τα πρόσωπα της αρεσκείας της. Αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετοί από τους δικαστές που παραλείφθηκαν είχαν αντιταχθεί σε κάποιες σημαντικές υποθέσεις στις αποφάσεις της Κυβέρνησης.
Αυτή είναι η Κυβέρνηση στη χώρα μας. Δεν τηρεί ούτε τα προσχήματα. Δεν σέβεται ούτε καν νόμους που έχουν ψηφιστεί μετά από δική της πρωτοβουλία, για τα μάτια του κόσμου, με ευρύτατη συναίνεση για να θωρακίσουν υποτίθεται το κράτος δικαίου και τη δικαστική ανεξαρτησία. Η Κυβέρνηση δεν επιθυμεί να έχει απέναντί της δικαστές που ενδέχεται να αντιταχθούν στις επιλογές της.
Δεν σημαίνουν τα προηγούμενα ότι οι δικαστές που επελέγησαν τελικά είναι ανεπαρκείς ή «ελεγχόμενοι». Άλλωστε ορισμένοι από αυτούς υπερψηφίστηκαν πανάξια από τους συναδέλφους τους. Σημαίνει όμως ότι αναλαμβάνουν τις θέσεις τους με μία σκιά. Και υπεύθυνη για αυτό είναι η Κυβέρνηση, που μη εφαρμόζοντας τον νόμο που η ίδια εισήγαγε έκανε τα πράγματα χειρότερα από πριν: Όχι μόνο επιλέγει την ηγεσία των ανώτατων δικαστηρίων κατά βούληση, αλλά πλέον παρακάμπτει σε πολλές περιπτώσεις και την κρίση των ίδιων δικαστών.
Η ανάθεση της κρίσιμης επιλογής στην Κυβέρνηση υπονομεύει τον σκοπό της συνάρθρωσης ανεξαρτησίας και αποτελεσματικότητας μέσω της αξιοκρατίας, ενώ ταυτόχρονα διαβρώνει την αξιοπιστία της δικαιοσύνης. Ακόμη περισσότερο, νομοθετικοί πειραματισμοί όπως η πρόβλεψη της ακρόασης των υποψηφίων για την ηγεσία της δικαιοσύνης ενώπιον της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής εντείνουν τις υπόνοιες ότι η επιλογή μπορεί να γίνει με κομματικά κριτήρια. Όμως η αγνόηση της γνωμοδότησης των ίδιων των δικαστών για την ηγεσία των ανώτατων δικαστηρίων αποτελεί το τελικό χτύπημα στην εμπιστοσύνη των πολιτών στη δικαιοσύνη.
Όπως έχω γράψει για το θέμα αυτό στο πρόσφατο, ελεύθερα προσβάσιμο e-βιβλίο μου «Τι πρέπει να αλλάξει στο Σύνταγμα» (ΕΔΩ), «η ανάθεση της κρίσιμης επιλογής στο Υπουργικό Συμβούλιο υπονομεύει τον σκοπό της συνάρθρωσης ανεξαρτησίας και αποτελεσματικότητας μέσω της αξιοκρατίας, ενώ ταυτόχρονα διαβρώνει την αξιοπιστία της δικαιοσύνης...Σε μια μυστική ψηφοφορία οι Ολομέλειες των ανωτάτων δικαστηρίων, που έχουν πλήρη γνώση των προσόντων και της προσωπικότητας των υποψηφίων, θα κρίνουν με γνώμονα το συμφέρον του θεσμού. Ακόμη, όμως, και αν δεν επιλέξουν με αξιοκρατικά κριτήρια, δεν θα πλανάται πάνω από τη δικαιοσύνη η υπόνοια της πολιτικής εξάρτησης της ηγεσίας της. Και αυτό είναι τελικά το σημαντικότερο».
Έτσι όπως χειρίστηκε το επίμαχο ζήτημα η Κυβέρνηση, κατάφερε ένα ακόμη πλήγμα στην ήδη τρωθείσα αξιοπιστία της δικαιοσύνης. Στα μάτια των πολιτών η δικαιοσύνη αποτελεί έναν προβληματικό θεσμό. Και αυτό αποτελεί από μόνο του μία τεράστια απειλή για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα. Η παρούσα Κυβέρνηση, περισσότερο από οποιαδήποτε προηγούμενη, έχει προκαλέσει τη δυσθυμία της κοινωνίας απέναντι στους πυλώνες της δημοκρατίας.
(Ο Ξενοφών Κοντιάδης, συνταγματολόγος, Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο)
Content Original Link:
" target="_blank">
