Δαλάι Λάμα, ο ζωντανός θεός του Θιβέτ
«Για όσο διαρκεί το διάστημα και για όσο παραμένουν τα ζωντανά όντα. Μέχρι τότε, μπορώ κι εγώ να παραμείνω για να διαλύσω τη δυστυχία του κόσμου». Αυτός είναι ίσως η πιο αγαπημένη φράση του Δαλάι Λάμα η οποία αποδίδεται στον διάσημο βουδιστή και φιλόσοφο του 8ου αιώνα, Shantideva.
«Είμαι ένας απλός βουδιστής μοναχός. Ούτε περισσότερο, ούτε λιγότερο», απαντά σε όσους του αποδίδουν ιδιότητες θεϊκές. «Δεν χρειάζονται ναοί, δεν χρειάζονται πολύπλοκες φιλοσοφίες. Ο νους και η καρδιά μου είναι οι ναοί μου· η φιλοσοφία μου είναι η καλοσύνη».
Γεννήθηκε στις 6 Ιουλίου του 1935, σε μια αγροτική οικογένεια, σε ένα μικρό χωριουδάκι που βρίσκεται στο Taktser, Amdo, στο βορειοανατολικό Θιβέτ. Οι γονείς του καλλιεργούσαν φαγόπυρο και κριθάρι για να ζήσουν την οικογένεια.
Ο 14ος Δαλάι Λάμα
Σε ηλικία δύο ετών, το παιδί, που τότε ονομαζόταν Λάμο Θοντάπ, αναγνωρίστηκε ως η μετενσάρκωση του προηγούμενου 13ου Δαλάι Λάμα, Θουμπτέν Γκιάτσο. Δύο χρόνια αργότερα επιλέχθηκε ως διάδοχός του και αναγνωρίστηκε επισήμως ως 14ος Δαλάι Λάμα στις 17 Νοεμβρίου του 1950, σε ηλικία 15 ετών.
Αντιπροσωπείες, ευγενείς και πλήθος πιστών από όλες τις γωνιές του Θιβέτ ταξίδεψαν μερόνυχτα διασχίζοντας επικίνδυνα ορεινά περάσματα για να βρεθούν στη Λάσα (την παραδοσιακή πρωτεύουσα του Θιβέτ και την πρωτεύουσα της Αυτόνομης Περιοχής του Θιβέτ) προκειμένου να παραστούν στην τελετή της επίσημης ανακήρυξης του Δαλάι Λάμα.
Το μικρό αγόρι με τα μεγάλα στρογγυλά μάτια κοιτάζει με ενδιαφέρον τον κόσμο να περνά από μπροστά του, μην μπορώντας να συνειδητοποιήσει το ιστορικό βάρος της στιγμής.
Οι ιερείς τον μεταφέρουν στο κέντρο της Λάσα, στον ναό του Τζοκάνγκ. Τον κουρεύουν και του φορούν το μοναστικό ένδυμα. Ο πνευματικός ηγέτης του Θιβέτ είναι εδώ.
Photo Credits: AP Photo
«Δαλάι Λάμα» είναι ο τίτλος που δίνεται στον έναν από τους δύο ηγέτες του Λαμαϊσμού (Θιβετιανού Βουδισμού) (ο άλλος ηγέτης είναι ο Παντσέν Λάμα). Η ονομασία «Δαλάι Λάμα» είναι συνδυασμός της Μογγολικής λέξης «Δαλάι» που σημαίνει «ωκεανός» και της Θιβετιανής λέξης «μπλα-μα» που σημαίνει «δάσκαλος».
Η πνευματική δικαιοδοσία του Δαλάι Λάμα εκτείνεται και πέρα από το Θιβέτ ως τη Μογγολία, σε ένα μέρος της Κίνας και στα Βασίλεια του Μπουτάν και του Σικκίμ.
Θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει στη γη τη ζωντανή ενσάρκωση του Βαδισάτβα Αβαλοκιτέσβαρα, μία από τις μορφές του Βούδα, εκείνη του ελέους.
Οι Δαλάι Λάμα πιστεύεται ότι είναι εκφάνσεις του Αβαλοκιτεσβάρα ή Τσενρεζίγκ, του Μποντισάτβα της συμπόνιας και προστάτη του Θιβέτ. Οι Μποντισάτβα είναι συνειδητοποιημένα όντα που εμπνέονται από την επιθυμία να αποκτήσουν τη βουδικότητα προς όφελος όλων των αισθανόμενων όντων, τα οποία έχουν ορκιστεί να ξαναγεννηθούν στον κόσμο για να βοηθήσουν την ανθρωπότητα.
Η εκπαίδευση στο Θιβέτ
Ξεκίνησε τη μοναστική του εκπαίδευση σε ηλικία έξι ετών. Το πρόγραμμα σπουδών, προερχόμενο από την παράδοση της Nalanda, περιελάμβανε πέντε κύρια και πέντε δευτερεύοντα μαθήματα.
Τα κύρια μαθήματα περιλάμβαναν τη λογική, τις καλές τέχνες, τη γραμματική των σανσκριτικών και την ιατρική. Μεγαλύτερη έμφαση δινόταν στη βουδιστική φιλοσοφία, η οποία χωριζόταν περαιτέρω σε πέντε ακόμη κατηγορίες: Μαντχαμίκα: η φιλοσοφία της μέσης οδού, Βινάγια: ο κανόνας της μοναστικής πειθαρχίας, Αμπιντάρμα: η μεταφυσική και Πραμάνα: η λογική και η επιστημολογία.
Στα 23 του χρόνια έδωσε τις τελικές εξετάσεις του στον ναό Τζοκχάνγκ, κατά τη διάρκεια του ετήσιου Φεστιβάλ Μεγάλης Προσευχής (Monlam Chenmo) το 1959. Πέρασε με άριστα και του απονεμήθηκε το πτυχίο Geshe Lharampa, που ισοδυναμεί με το ανώτατο διδακτορικό δίπλωμα στη βουδιστική φιλοσοφία.
Η φυγή στην Ινδία
Το 1950 ο Μάο έστειλε τις στρατιές του εναντίον της χώρας με την εντολή «να απελευθερώσουν τους καταπιεσμένους Θιβετιανούς, να ενώσουν τη χώρα με τη μητέρα πατρίδα και να προστατεύσουν το Θιβέτ από τις δυνάμεις του ιμπεριαλισμού». Ο Δαλάι Λάμα κλήθηκε να αναλάβει την πλήρη πολιτική εξουσία.
Το 1954, πήγε στο Πεκίνο και συναντήθηκε με τον Μάο Τσετούνγκ κι άλλους κινέζους ηγέτες, συμπεριλαμβανομένων των Ντενγκ Σιαοπίνγκ και Τσου Ενλάι. Πέντε χρόνια αργότερα, το 1959, μετά τη βίαιη καταστολή της θιβετιανής εθνικής εξέγερσης στη Λάσα από τα κινεζικά στρατεύματα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα και να καταφύγει στη γειτονική Ινδία.
Οι κινέζοι στρατιώτες είχαν περικυκλώσει το θερινό ανάκτορο στη Λάσα στο οποίο βρισκόταν ο Δαλάι Λάμα. 30.000 Θοβετιανοί κι άλλοι τόσοι μοναχοί συγκεντρώθηκαν στον προαύλιο χώρο για να τον προστατεύσουν με «όπλο» τις προσευχές τους.
Photo Credits: EPA PHOTO NIPA/AIVAR PARTEL
Οι κινεζικές αρχές ζήτησαν από τον Δαλάι Λάμα να παραδοθεί αλλιώς θα άνοιγαν πυρ στο συγκεντρωμένο πλήθος. Πριν δώσει οποιαδήποτε απάντηση, ζήτησε να του φωνάξουν τον επίσημο μάντη, τον μοναχό Λομπσάνγκ Γιγκμέ.
Όπως γράφουν στο ΒΗΜΑ οι Δημήτρης Γαλάνης και Νικήτας Καραγιάννης: «Ο Γιγκμέ έπεσε σε ύπνωση για να επικοινωνήσει με το πνεύμα Νετσούνγκ, που είναι ένας από τους πνευματικούς οδηγούς του Δαλάι Λάμα. Ξαφνικά άρχισε να φωνάζει: «Φύγε! Φύγε απόψε».
Στη συνέχεια άρπαξε μολύβι και χαρτί και άρχισε να γράφει ακριβείς οδηγίες για την απόδραση του Δαλάι Λάμα από το Θιβέτ. Αυτό που δεν γνώριζε ο Δαλάι Λάμα ήταν το γεγονός ότι οι οδηγίες του μοναχού είχαν υπαγορευθεί από τη CIA σε συνεννόηση με τους θιβετιανούς αντάρτες.
Η απόδραση του Δαλάι Λάμα από τη χώρα ήταν μία από τις πιο τολμηρές επιχειρήσεις της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών και παρέμεινε μυστική για πολλές δεκαετίες.
Την αποστολή καθοδηγούσε ο διευθυντής της CIA Allen Dulles αλλά υπεύθυνος για την ολοκλήρωσή της ήταν ένας πράκτορας της CIA, ο οποίος μετά τη συνταξιοδότησή του αποκάλυψε τις λεπτομέρειες της διάσωσης στον Τύπο με τον όρο να παραμείνει ανώνυμος».
Μεταμφιεσμένος σε χωρικό, ο Δαλάι Λάμα μαζί με τη συνοδεία του ταξίδεψε για 12 ημέρες μέχρι να φτάσει στην Νταραμσάλα της βόρειας Ινδίας, στην οποία και διαμένει μέχρι και σήμερα. Ο Δαλάι Λάμα δεν ξαναείδε από τότε τη Λάσα, την πόλη στην οποία είχε ανακηρυχθεί θεός.
Στην εξορία, η Κεντρική Διοίκηση του Θιβέτ υπό την ηγεσία του απηύθυνε έκκληση στα Ηνωμένα Έθνη να εξετάσουν το ζήτημα του Θιβέτ. Η Γενική Συνέλευση υιοθέτησε τρία ψηφίσματα για το Θιβέτ το 1959, το 1961 και το 1965.
Επεδίωξε αδιάκοπα έναν συμβιβασμό με το Πεκίνο για την τύχη των Θιβετανών, που βασιζόταν αρχικά σε μια διεκδίκηση ανεξαρτησίας η οποία εξελίχθηκε σε αίτημα για μεγαλύτερη αυτονομία.
«Αυτός ο αιώνας ήταν ιδιαίτερα δύσκολος όχι μόνο για το Θιβέτ αλλά και για όλη την ανθρωπότητα. Το καλό είναι ότι μάθαμε αρκετά και γίναμε πιο ώριμοι. Είναι ίδιον της ανθρώπινης φύσης όταν συναντά δυσκολίες να χρησιμοποιεί περισσότερο την εξυπνάδα της. Πιστεύω ότι ο επόμενος αιώνας θα είναι πιο ευτυχής» είχε δηλώσει πριν από λίγο καιρό.
Πρωτοβουλίες για την ειρήνη
Στις 21 Σεπτεμβρίου 1987, σε ομιλία του προς μέλη του Κογκρέσου των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ουάσιγκτον, ο Δαλάι Λάμα πρότεινε ένα Σχέδιο Ειρήνης Πέντε Σημείων για το Θιβέτ ως ένα πρώτο βήμα προς την ειρηνική επίλυση της επιδεινούμενης κατάστασης στο Θιβέτ.
Photo Credits: REUTERS/Marcos Brindicci
Τα πέντε σημεία του σχεδίου ήταν τα εξής: Μετατροπή ολόκληρου του Θιβέτ σε ζώνη ειρήνης. Εγκατάλειψη της πολιτικής μεταφοράς πληθυσμών της Κίνας που απειλεί την ίδια την ύπαρξη των Θιβετιανών ως λαού. Σεβασμός των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών ελευθεριών του θιβετιανού λαού. Αποκατάσταση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος του Θιβέτ. Εγκατάλειψη της χρήσης του Θιβέτ από την Κίνα για την παραγωγή πυρηνικών όπλων και την απόρριψη πυρηνικών αποβλήτων.
Πρότεινε συνομιλίες μεταξύ Κινέζων και Θιβετιανών που θα οδηγούσαν σε μια αυτοδιοικούμενη δημοκρατική πολιτική οντότητα και για τις τρεις επαρχίες του Θιβέτ. Η οντότητα αυτή θα ήταν σε συνεργασία με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας και η κινεζική κυβέρνηση θα συνέχιζε να είναι υπεύθυνη για την εξωτερική πολιτική και την άμυνα του Θιβέτ.
Οι τεταμένες σχέσεις με την Κίνα και ο διάδοχος
Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας καταφέρεται εναντίον του αποκαλώντας τον σύμβολο του παρελθόντος και ηγέτη μιας θρησκείας που δεν υπάρχει πια. Η κινεζική ηγεσία συνεχίζει μέχρι και σήμερα να τον κατηγορεί ως «αυτονομιστή» και «προδότη».
Στο βιβλίο του “Voice for the Voiceless”, που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2025, ο Δαλάι Λάμα έχει αναφέρει ότι ο διάδοχός του θα γεννηθεί εκτός Κίνας.
Η Κίνα λέει ότι οι ηγέτες της έχουν το δικαίωμα να εγκρίνουν τον διάδοχο του Δαλάι Λάμα, ως κληρονομιά από τους αυτοκρατορικούς χρόνους. Ένα τελετουργικό επιλογής, κατά το οποίο τα ονόματα των πιθανών μετενσαρκώσεων ανασύρονται από μια χρυσή τεφροδόχο, χρονολογείται από το 1793, κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Τσινγκ.
Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι η μετενσάρκωση του Δαλάι Λάμα θα πρέπει να αποφασιστεί ακολουθώντας τους εθνικούς νόμους που καθορίζουν τη χρήση της χρυσής τεφροδόχου και των μετενσαρκώσεων εντός των συνόρων της Κίνας.
Photo Credits: REUTERS/Stringer
Πολλοί Θιβετιανοί ισχυρίζονται ότι οποιοσδήποτε κινεζικός ρόλος στην επιλογή αποτελεί τέχνασμα για την άσκηση επιρροής στην κοινότητα.
«Οι Θιβετιανοί θα πρέπει να εκλέγουν ελεύθερα τον ηγέτη τους, τον άνθρωπο στον οποίο εγώ θα μπορέσω να εκχωρήσω την εξουσία μου», έχει αναφέρει ο Δαλάι Λάμα.
Στο βιβλίο του, ζήτησε από τους Θιβετιανούς να μην αποδεχθούν «έναν υποψήφιο που επιλέγεται για πολιτικούς σκοπούς από οποιονδήποτε, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας».
Το Νόμπελ Ειρήνης του 1989
Η απόφαση της Νορβηγικής Επιτροπής Νόμπελ να απονείμει το Βραβείο Ειρήνης του 1989 στον Δαλάι Λάμα απέσπασε παγκόσμιους επαίνους και χειροκροτήματα – με εξαίρεση την Κίνα. Η αιτιολογική έκθεση έγραφε:
«Η Επιτροπή θέλει να τονίσει το γεγονός ότι ο Δαλάι Λάμα στον αγώνα του για την απελευθέρωση του Θιβέτ αντιτίθεται σταθερά στη χρήση βίας. Αντίθετα, έχει υποστηρίξει ειρηνικές λύσεις που βασίζονται στην ανεκτικότητα και τον αμοιβαίο σεβασμό, προκειμένου να διατηρηθεί η ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά του λαού του».
Στις 10 Δεκεμβρίου του 1989 αποδέχτηκε το βραβείο εκ μέρους των απανταχού καταπιεσμένων κι όλων εκείνων που αγωνίζονται για την ελευθερία και εργάζονται για την παγκόσμια ειρήνη και τον λαό του Θιβέτ.
«Το βραβείο επιβεβαιώνει την πεποίθησή μας ότι με όπλα μας την αλήθεια, το θάρρος και την αποφασιστικότητα, το Θιβέτ θα απελευθερωθεί. Ο αγώνας μας πρέπει να παραμείνει μη βίαιος και απαλλαγμένος από το μίσος», ανέφερε στην ευχαριστήρια ομιλία του.
Και πρόσθεσε: «Στην Κίνα το λαϊκό κίνημα για τη δημοκρατία καταπνίγηκε με βάναυση βία τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους. Αλλά δεν πιστεύω ότι οι διαδηλώσεις ήταν μάταιες, διότι το πνεύμα της ελευθερίας αναζωπυρώθηκε στον κινεζικό λαό και η Κίνα δεν μπορεί να ξεφύγει από τον αντίκτυπο αυτού του πνεύματος ελευθερίας που σαρώνει πολλά μέρη του κόσμου.
Οι γενναίοι φοιτητές και οι υποστηρικτές τους έδειξαν στην κινεζική ηγεσία και στον κόσμο το ανθρώπινο πρόσωπο αυτού του σπουδαίου έθνους».
Πολιτική συνταξιοδότηση
Στις 14 Μαρτίου του 2011 ο Δαλάι Λάμα έγραψε στη Συνέλευση των Αντιπροσώπων του Θιβέτ (εξόριστο θιβετιανό κοινοβούλιο) ζητώντας της να τον απαλλάξει από την κοσμική του εξουσία, καθώς σύμφωνα με τον Χάρτη των εξόριστων Θιβετιανών, τεχνικά εξακολουθεί να είναι ο αρχηγός του κράτους.
Ανακοίνωσε ότι τερμάτιζε το έθιμο με το οποίο οι Δαλάι Λάμα ασκούσαν πνευματική και πολιτική εξουσία στο Θιβέτ. Είχε την πρόθεση, όπως διευκρίνισε, να επαναλάβει το καθεστώς των τεσσάρων πρώτων Δαλάι Λάμα που ασχολούνταν μόνο με πνευματικές υποθέσεις.
Photo Credits: EPA PHOTO/EPA/JASON SZENES
Επιβεβαίωσε ότι η δημοκρατικά εκλεγμένη ηγεσία θα αναλάμβανε την πλήρη επίσημη ευθύνη για τις πολιτικές υποθέσεις του Θιβέτ. Το επίσημο γραφείο και ο οίκος των Δαλάι Λάμα, το Gaden Phodrang, θα εκτελούσε στο εξής μόνο αυτή τη λειτουργία.
Στις 29 Μαΐου του 2011 υπέγραψε το έγγραφο που μεταβιβάζει επίσημα την κοσμική του εξουσία στον δημοκρατικά εκλεγμένο ηγέτη. Με τον τρόπο αυτό έθεσε επίσημα τέλος στην 368 ετών παράδοση των Δαλάι Λάμα που λειτουργούσαν τόσο ως πνευματική όσο και ως κοσμική κεφαλή του Θιβέτ.
Με πληροφορίες από dalailama.com και savetibet.org
Content Original Link:
" target="_blank">
