15 Ιουλίου 2016: Εννέα χρόνια από το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία
Η νύχτα της 15ης Ιουλίου 2016 έχει περάσει στην ιστορία ως μια από τις πιο σκοτεινές και καθοριστικές στιγμές για τη σύγχρονη Τουρκία. Εννέα χρόνια μετά, η χώρα συνεχίζει να ζει στη σκιά του αποτυχημένου πραξικοπήματος – και στη σφραγίδα που άφησε στον Ερντογάν, την κοινωνία, τη δημοκρατία και στο ίδιο το κράτος.
Το καθεστώς Ερντογάν υπό πολιορκία
Το βράδυ της 15ης Ιουλίου 2016, μονάδες του τουρκικού στρατού κατέλαβαν στρατηγικά σημεία σε Κωνσταντινούπολη και Άγκυρα, ενώ μαχητικά αεροσκάφη πέταξαν χαμηλά πάνω από τα μεγάλα αστικά κέντρα και δεκάδες τανκς απέκλεισαν γέφυρες, λεωφόρους και την πρόσβαση σε κυβερνητικά κτήρια. Μόνο το τουρκικό κοινοβούλιο και το προεδρικό μέγαρο βομβαρδίστηκαν έντεκα φορές. Οι συγκρούσεις ανάμεσα στους στασιαστές και τις δυνάμεις ασφαλείας υπήρξαν σφοδρές.
Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος βρισκόταν σε διακοπές στη Μαρμαρίδα, διέφυγε την τελευταία στιγμή απόπειρας δολοφονίας. Το καθεστώς έμοιαζε να καταρρέει. Όμως με μια ιστορική παρέμβαση μέσω FaceTime, ο Ερντογάν απηύθυνε έκκληση στους πολίτες να κατέβουν στους δρόμους και να αντισταθούν. Η αντίδραση ήταν άμεση: χιλιάδες πολίτες περικύκλωσαν στρατιωτικά οχήματα, στάθηκαν μπροστά σε τανκς, ύψωσαν τουρκικές σημαίες και εμπόδισαν την επικράτηση των πραξικοπηματιών.
Το τίμημα της νίκης και οι σκιές της επόμενης μέρας
Η απόπειρα πραξικοπήματος στοίχισε τη ζωή σε 253 ανθρώπους, ενώ περισσότεροι από 2.700 τραυματίστηκαν. Ήταν το βαρύ τίμημα της αντίστασης που η κυβέρνηση μετέτρεψε σε «ηρωικό έπος» – αλλά και αφετηρία για μια νέα πολιτική πραγματικότητα.
Οι τουρκικές αρχές κατηγόρησαν την οργάνωση FETÖ του εξόριστου ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, με τον οποίο ο Ερντογάν είχε στο παρελθόν στενές σχέσεις. Ο ίδιος ο Γκιουλέν αρνήθηκε όσο ζούσε κάθε ανάμειξη. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση εξαπέλυσε μαζικές διώξεις. Πάνω από 100.000 δημόσιοι υπάλληλοι απολύθηκαν, χιλιάδες στρατιωτικοί και δικαστικοί συνελήφθησαν, ενώ περισσότεροι από 350 φοιτητές στρατιωτικών σχολών καταδικάστηκαν σε ισόβια, προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις.
Η «ευλογία του Θεού» και η αναδιανομή της εξουσίας
Ο ίδιος ο Ερντογάν χαρακτήρισε το πραξικόπημα «ευλογία του Θεού», αξιοποιώντας την κρίση για να επιβάλει κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να επιταχύνει μια θεσμική μεταμόρφωση. Από το 2017, με τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, συγκέντρωσε περισσότερες εξουσίες από οποιονδήποτε άλλο Τούρκο ηγέτη στη σύγχρονη εποχή. Αντί να ενισχύσει τη δημοκρατία, ο Ερντογάν δημιούργησε ένα ακόμα πιο αυταρχικό καθεστώς. Ο Σερτζάν Τανρικουλού, βουλευτής του CHP και μέλος της επιτροπής διερεύνησης του πραξικοπήματος, έχει κατηγορήσει την κυβέρνηση για συγκάλυψη, τονίζοντας πως οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες γνώριζαν για τα σχέδια των πραξικοπηματιών αλλά δεν τα απέτρεψαν εγκαίρως.
Οι κρίσιμοι μάρτυρες –όπως ο τότε αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων Χουλουσί Ακάρ και ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών Χακάν Φιντάν– δεν κατέθεσαν ποτέ. Ερωτήματα παραμένουν για τον πραγματικό ρόλο του κινήματος Γκιουλέν, τις διαδρομές ισχύος και τις «γκρίζες ζώνες» της νύχτας.
Ημέρα Δημοκρατίας ή μέρα εθνικού Διχασμού;
Η 15η Ιουλίου έχει καθιερωθεί ως «Ημέρα Δημοκρατίας και Εθνικής Ενότητας» με ετήσιες τελετές, επισκέψεις σε μνημεία και μουσείο αφιερωμένο στα γεγονότα. Το φετινό σύνθημα των εκδηλώσεων, «Το Όνομα της Νίκης: Τουρκία», αντανακλά τη βούληση της κυβέρνησης να παρουσιάσει την αποτροπή του πραξικοπήματος ως εθνικό θρίαμβο.
Ωστόσο, η τουρκική κοινωνία παραμένει διχασμένη. Η μαζική καταστολή, η πόλωση, η χρήση του πραξικοπήματος ως εργαλείου εσωτερικής νομιμοποίησης, και η εργαλειοποίηση της μνήμης από το καθεστώς Ερντογάν έχουν δημιουργήσει ένα θεσμικά αλλοιωμένο τοπίο. Για την αντιπολίτευση, η επέτειος δεν συμβολίζει τη νίκη της δημοκρατίας, αλλά την αυγή ενός νέου αυταρχισμού.
Το μήνυμα σε «εχθρούς και φίλους» και το όραμα μιας «μεγαλύτερης Τουρκίας»
Ο Πρόεδρος Ερντογάν συνεχίζει να παρουσιάζει τη νύχτα της 15ης Ιουλίου ως ορόσημο για την Τουρκία στέλνοντας το δικό του μήνυμα προς τον κόσμο. «Δεν αποτρέψαμε μόνο ένα πραξικόπημα, γράψαμε ένα έπος που θα μεταδοθεί από γενιά σε γενιά», δηλώνει. Κατά τον ίδιο, η Τουρκία δεν είναι απλώς μια χώρα: είναι σύμβολο δημοκρατικής αντίστασης, φάρος σταθερότητας και προπύργιο αξιών στην ευρύτερη περιοχή.
Η Άγκυρα προβάλλει τα γεγονότα εκείνης της νύχτας ως μήνυμα τόσο προς το εσωτερικό όσο και στη διεθνή κοινότητα: η βούληση του λαού δεν ανατρέπεται με πραξικοπήματα – αντιστέκεται και νικά.
Η νύχτα της 15ης Ιουλίου δεν αποτελεί πια απλώς ένα ιστορικό γεγονός. Είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε μια νέα Τουρκία: ισχυρότερη για τους υποστηρικτές της κυβέρνησης, πιο αυταρχική για τους επικριτές της. Η σύγκρουση εκείνης της νύχτας, ανάμεσα στην αμφισβήτηση και τη νομιμοποίηση, ανάμεσα στη βία και τη μαζική αντίσταση, εξακολουθεί να καθορίζει το παρόν και το μέλλον της χώρας. Και όσο η μνήμη παραμένει ζωντανή, τόσο η ερμηνεία της θα αποτελεί πεδίο πολιτικής μάχης.
Content Original Link:
" target="_blank">
