Γιατί ο σεισμός στη Ρωσία δεν προκάλεσε το τσουνάμι που φοβόντουσαν όλοι
Ένας από τους ισχυρότερους σεισμούς που έχουν καταγραφεί σημειώθηκε την Τετάρτη 30/7 στην ανατολική Ρωσία, χωρίς, μέχρι στιγμής, να προκαλέσει το καταστροφικό τσουνάμι που πολλοί φοβούνταν.
Ο σεισμός των 8,8 Ρίχτερ χτύπησε την περιοχή προκαλώντας άμεση ανησυχία για τις παράκτιες περιοχές σε ολόκληρο τον Ειρηνικό Ωκεανό.
Εκατομμύρια άνθρωποι απομακρύνθηκαν προληπτικά, με τις μνήμες από τις φονικές καταστροφές της 26ης Δεκεμβρίου 2004 στον Ινδικό Ωκεανό και του 2011 στην Ιαπωνία να επανέρχονται, καθώς και οι δύο είχαν προκληθεί από παρόμοιας έντασης σεισμούς.
Ωστόσο αυτό το τσουνάμι αποδείχθηκε πολύ λιγότερο ισχυρό απ’ ό,τι αναμενόταν, παρόλο που προκάλεσε κάποιες ζημιές.
Τι προκαλεί έναν μέγα-σεισμό;
Η χερσόνησος Καμτσάτκα, αν και απομακρυσμένη, βρίσκεται σε μια από τις πιο σεισμογενείς περιοχές του κόσμου, τον λεγόμενο «Δακτύλιο της Φωτιάς» του Ειρηνικού.
Οι ανώτερες στρώσεις του φλοιού της Γης αποτελούνται από τεκτονικές πλάκες, που κινούνται η μία δίπλα στην άλλη. Ο «Δακτύλιος της Φωτιάς» είναι μια αλυσίδα αυτών των πλακών που περιβάλλει τον Ειρηνικό Ωκεανό και ευθύνεται για περίπου το 80% των σεισμών παγκοσμίως, σύμφωνα με τη Βρετανική Γεωλογική Υπηρεσία.
Στα ανοιχτά της Καμτσάτκα, η τεκτονική πλάκα του Ειρηνικού κινείται βορειοδυτικά με ταχύτητα περίπου 8 εκατοστών τον χρόνο, δηλαδή περίπου διπλάσια από την ταχύτητα που μεγαλώνουν τα νύχια μας, αλλά με βάση τα γεωλογικά δεδομένα αρκετά γρήγορα.
Η πλάκα αυτή συναντά μια μικρότερη, τη λεγόμενη μικροπλάκα του Οχότσκ. Επειδή η πλάκα του Ειρηνικού αποτελείται από πιο πυκνά, ωκεάνια πετρώματα, βυθίζεται κάτω από την ελαφρύτερη μικροπλάκα. Καθώς κατεβαίνει προς το εσωτερικό της Γης, θερμαίνεται και αρχίζει να λιώνει, ουσιαστικά εξαφανίζεται σύμφωνα με το δημοσίευμα του BBC.
Αυτή η διαδικασία, ωστόσο, δεν είναι πάντα ομαλή. Συχνά οι πλάκες κολλάνε μεταξύ τους, και η επάνω πλάκα σύρεται προς τα κάτω. Η πίεση και η τριβή που δημιουργούνται μπορεί να διαρκούν χιλιάδες χρόνια, μέχρι να απελευθερωθούν απότομα μέσα σε λίγα λεπτά. Αυτό ονομάζεται «σεισμός μεγαθραύσης» (megathrust earthquake).
«Όταν σκεφτόμαστε σεισμούς, συχνά φανταζόμαστε ένα μικρό σημείο στον χάρτη ως επίκεντρο. Όμως σε τέτοιου μεγέθους σεισμούς, η ρωγμή εκτείνεται για εκατοντάδες χιλιόμετρα», εξηγεί ο Δρ Στίβεν Χικς, λέκτορας σεισμολογίας στο University College του Λονδίνου. «Είναι αυτός ο τεράστιος όγκος μετακίνησης και το μέγεθος της ρωγμής που οδηγούν σε τόσο υψηλό μέγεθος σεισμού» πρόσθεσε.
Οι ισχυρότεροι σεισμοί στην καταγεγραμμένη ιστορία -στη Χιλή, την Αλάσκα και τη Σουμάτρα- ήταν όλοι σεισμοί μεγαθραύσης. Η Καμτσάτκα, συγκεκριμένα, είναι γνωστή για τη σεισμική της δραστηριότητα.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Γεωλογική Υπηρεσία (USGS), ένας άλλος σεισμός μεγέθους 9 Ρίχτερ είχε χτυπήσει μόλις 30 χιλιόμετρα από το επίκεντρο του σημερινού σεισμού το 1952.
Γιατί το τσουνάμι δεν ήταν τόσο καταστροφικό;
Όταν οι τεκτονικές πλάκες μετακινούνται απότομα, μπορούν να μετατοπίσουν το νερό που βρίσκεται από πάνω τους, δημιουργώντας κύματα που ταξιδεύουν προς τις ακτές, το γνωστό φαινόμενο του τσουνάμι.
Στον ανοιχτό ωκεανό, τα κύματα τσουνάμι μπορούν να κινηθούν με ταχύτητα άνω των 800 χιλιομέτρων την ώρα, περίπου όσο ένα επιβατικό αεροπλάνο. Εκεί, όμως, η απόσταση μεταξύ των κυμάτων είναι πολύ μεγάλη και το ύψος τους μικρό, σπάνια ξεπερνά το ένα μέτρο.
Καθώς όμως τα κύματα πλησιάζουν ρηχά νερά κοντά στην ακτή, επιβραδύνονται (συνήθως στα 30-50 χιλιόμετρα την ώρα), η απόσταση μεταξύ τους μικραίνει και το ύψος τους αυξάνεται θεαματικά, δημιουργώντας κυριολεκτικά έναν «τοίχο νερού» που μπορεί να σαρώσει τα πάντα στο πέρασμά του.
Ωστόσο, ένας ισχυρός σεισμός δεν οδηγεί απαραίτητα σε ένα εξίσου καταστροφικό τσουνάμι που θα πλήξει εκτεταμένα την ξηρά.
Σύμφωνα με τις τοπικές αρχές, ο σεισμός προκάλεσε κύματα ύψους περίπου 4 μέτρων σε ορισμένες περιοχές της ανατολικής Ρωσίας, σημαντικά μεν, αλλά πολύ μικρότερα σε σχέση με τα γιγαντιαία κύματα ύψους δεκάδων μέτρων που έπληξαν τον Ινδικό Ωκεανό το 2004 και την Ιαπωνία το 2011.
«Το ύψος ενός τσουνάμι εξαρτάται και από το σχήμα του θαλάσσιου βυθού κοντά στην ακτή, αλλά και από τη μορφολογία της ξηράς στο σημείο πρόσκρουσης», εξηγεί η καθηγήτρια τεκτονικής Λίζα ΜακΝιλ, από το Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον. «Παράγοντες όπως αυτοί, καθώς και ο βαθμός πυκνότητας του πληθυσμού στις παράκτιες περιοχές, επηρεάζουν καθοριστικά το μέγεθος των επιπτώσεων», προσθέτει.
Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις της Αμερικανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας (USGS), το επίκεντρο του σεισμού εντοπίζεται σε μικρό σχετικά βάθος, περίπου 20,7 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια της Γης.
Το μικρό βάθος μπορεί να συνεπάγεται μεγαλύτερη μετατόπιση του θαλάσσιου πυθμένα και κατά συνέπεια, πιο ισχυρό τσουνάμι. Ωστόσο, οι επιστήμονες επισημαίνουν πως είναι ακόμη νωρίς για ασφαλή συμπεράσματα.
«Υπάρχει πιθανότητα τα μοντέλα πρόβλεψης τσουνάμι να βασίστηκαν σε συντηρητικές εκτιμήσεις για το βάθος του σεισμού. Αν μετατοπίσουμε το εστιακό βάθος του σεισμού κατά περίπου 20 χιλιόμετρα πιο βαθιά, αυτό θα μπορούσε να μειώσει αισθητά το ύψος των κυμάτων τσουνάμι», ανέφερε ο Δρ Στίβεν Χικς στο BBC News.
Κρίσιμος ο ρόλος των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης
Ένας ακόμη καθοριστικός παράγοντας, που συνέβαλε στον περιορισμό των συνεπειών του σεισμού, ήταν η ύπαρξη συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης.
Λόγω της αυξημένης σεισμικής δραστηριότητας στον Ειρηνικό Ωκεανό, πολλές χώρες της περιοχής έχουν δημιουργήσει εξειδικευμένα κέντρα παρακολούθησης τσουνάμι. Τα κέντρα αυτά αποστέλλουν προειδοποιήσεις στον πληθυσμό μέσω δημόσιων ανακοινώσεων, ζητώντας την άμεση εκκένωση των παράκτιων περιοχών.
Κάτι τέτοιο δεν υπήρχε το 2004, όταν το τσουνάμι της δεύτερης ημέρας των Χριστουγέννων χτύπησε τον Ινδικό Ωκεανό, με αποτέλεσμα χιλιάδες άνθρωποι να αιφνιδιαστούν και να μην προλάβουν να απομακρυνθούν. Πάνω από 230.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε 14 χώρες.
Τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης είναι απαραίτητα, καθώς οι επιστήμονες δεν μπορούν ακόμη να προβλέψουν με ακρίβεια πότε θα σημειωθεί ένας σεισμός.
Η Αμερικανική Γεωλογική Υπηρεσία είχε καταγράψει σεισμό μεγέθους 7,4 Ρίχτερ στην ίδια περιοχή, δέκα ημέρες πριν από τον χθεσινό. Όπως εξήγησε η καθηγήτρια Λίζα ΜακΝιλ, ενδέχεται να ήταν ένας προσεισμός, δηλαδή μια πρόωρη απελευθέρωση ενέργειας, αλλά τέτοιες ενδείξεις δεν επιτρέπουν ακριβή πρόβλεψη για το πότε θα συμβεί ο κύριος σεισμός.
«Μπορούμε να υπολογίζουμε την ταχύτητα με την οποία κινούνται οι τεκτονικές πλάκες, να χρησιμοποιούμε GPS για να παρακολουθούμε τις τρέχουσες μετακινήσεις και να μελετάμε πότε έγιναν προηγούμενοι σεισμοί. Αλλά αυτά τα δεδομένα μάς βοηθούν μόνο να κάνουμε στατιστικές προβλέψεις πιθανότητας, όχι ακριβούς χρονισμού» είπε.
Το Γεωφυσικό Ινστιτούτο της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών ανακοίνωσε ότι θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά την περιοχή, καθώς αναμένει ότι οι μετασεισμοί ενδέχεται να συνεχιστούν για περίπου έναν μήνα.
Content Original Link:
" target="_blank">
