Γιατί επιστρέφει στα μετρητά η Ευρώπη; Φόβοι για μπλακάουτ στις ηλεκτρονικές πληρωμές
Το 2018 ένας πρώην υποδιοικητής της κεντρικής τράπεζας της Σουηδίας προέβλεψε ότι μέχρι το 2025 η χώρα θα είναι πιθανότατα χωρίς μετρητά.
Επτά χρόνια μετά, η πρόβλεψη αυτή αποδείχθηκε λίγο πολύ αληθινή: Μόλις μία στις 10 συναλλαγές πραγματοποιούνται με μετρητά, με την κάρτα να αποτελεί την πιο συνηθισμένη μορφή πληρωμής, ακολουθούμενη από το σουηδικό σύστημα πληρωμών μέσω κινητού Swish, το οποίο έκει κερδίσει την αγόρα την τελευταία δεκαετία.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της κεντρικής τράπεζας, που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2025, η Σουηδία και η Νορβηγία έχουν σήμερα τη μικρότερη ποσότητα μετρητών σε κυκλοφορία, ως ποσοστό του ΑΕΠ, στον κόσμο.
Στη σημερινή συγκυρία, όμως - με τον εν εξελίξει πόλεμο στην Ουκρανία, την απρόβλεπτη κατάσταση στις ΗΠΑ και τον φόβο των ρωσικών υβριδικών επιθέσεων να αποτελεί μέρος της καθημερινής ζωής στη Βαλτική - η ζωή χωρίς μετρητά δεν αποδεικνύεται η ουτοπία που οραματίζονταν κάποιοι στο παρελθόν.
Η κατάσταση θεωρείται μάλιστα τόσο σοβαρή που οι αρχές προσπαθούν να ενθαρρύνουν τους πολίτες να διατηρούν στο σπίτι τους και να χρησιμοποιούν μετρητά στο όνομα της πολιτικής προστασίας.
Τον περασμένο Νοέμβριο, το σουηδικό υπουργείο Άμυνας έστειλε σε κάθε σπίτι ένα φυλλάδιο με τίτλο «Αν έρθει κρίση ή πόλεμος», συμβουλεύοντας τους πολίτες να χρησιμοποιούν τακτικά μετρητά και να διατηρούν τουλάχιστον ένα εβδομαδιαίο απόθεμα σε διάφορες ονομαστικές αξίες για την «ενίσχυση της ετοιμότητας».
Στην έκθεσή της, η κεντρική τράπεζα αναφέρει: «Πρέπει να ληφθούν μέτρα για την ενίσχυση της ετοιμότητας και τη μείωση του αποκλεισμού, ώστε όλοι να μπορούν να πληρώσουν, ακόμη και σε περίπτωση κρίσης ή πολέμου». Για χρόνια, λέει, η αποτελεσματικότητα ήταν η νο.1 προτεραιότητα για τις πληρωμές, αλλά τώρα η ασφάλεια και η προσβασιμότητα «είναι τουλάχιστον εξίσου σημαντικές».
Τον Δεκέμβριο η κυβέρνηση δημοσίευσε τα πορίσματα μιας έρευνας που πρότεινε να απαιτείται από ορισμένους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς να δέχονται μετρητά - μια σύσταση που η κεντρική τράπεζα λέει ότι οι αρχές πρέπει να εφαρμόσουν.
Η Σουηδία δεν είναι η μοναδική σκανδιναβική χώρα που υπαναχωρεί από τα σχέδια για μια κοινωνία χωρίς μετρητά.
Πέρυσι η Νορβηγία, η οποία διαθέτει ένα δημοφιλές ισοδύναμο του Swish που ονομάζεται Vipps MobilePay, έφερε νομοθεσία που τιμωρεί τους εμπόρους λιανικής με πρόστιμα ή κυρώσεις εάν δεν δέχονται μετρητά.
Η κυβέρνηση συνέστησε επίσης στους πολίτες «να διατηρούν κάποια μετρητά στο χέρι λόγω των τρωτών σημείων των ψηφιακών λύσεων πληρωμών σε κυβερνοεπιθέσεις».
Τελευταίο και πιο πρόσφατο είναι το παράδειγμα της Ολλανδίας: Την Πέμπτη η κεντρική τράπεζα της χώρας συνέστησε στους πολίτες να κρατούν 70 ευρώ για κάθε ενήλικα και 30 ευρώ για κάθε παιδί σε μετρητά - για να είναι προετοιμασμένοι σε περίπτωση που τα ηλεκτρονικά συστήματα πληρωμών καταρρεύσουν.
Η τράπεζα επικαλέστηκε την απειλή κυβερνοεπιθέσεων ως βασικό λόγο για τον οποίο οι καταναλωτές πρέπει να παραμείνουν σε εγρήγορση, ενώ κάλεσε τις επιχειρήσεις να αναπτύξουν εναλλακτικά συστήματα πληρωμών, όπως κωδικούς QR, σε περίπτωση που τα τερματικά των σημείων πώλησης δεν λειτουργούν.
Υπενθυμίζεται πως τον Απρίλιο μια διακοπή ρεύματος στην Ισπανία και την Πορτογαλία προκάλεσε σοβαρά προβλήματα στα συστήματα πληρωμών, ενώ ένα μήνα νωρίτερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε ένα σχέδιο ετοιμότητας που συνιστούσε στους πολίτες να αποθηκεύουν τρόφιμα τριών ημερών για να εξασφαλίσουν προμήθειες σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, όπως πόλεμος ή φυσικές καταστροφές.
Με πληροφορίες από Guardian και Politico
Content Original Link:
" target="_blank">
