Το δόγμα του ψηφιακού Δαυίδ
Μπορούν απλές τεχνολογίες που βρίσκει κανείς εύκολα στο εμπόριο να πολλαπλασιάζουν τις δυνατότητες ενός στρατού μικρότερης αποτρεπτικής ισχύος, ανατρέποντας τα δεδομένα στη διεξαγωγή του πολέμου; Αν η απάντηση είναι θετική, τότε ακόμη και οι υπερδυνάμεις θα πρέπει να επανασχεδιάσουν τα αμυντικά τους συστήματα, καθότι είναι ευάλωτα σε επιθέσεις που μπορεί να πλήττουν κρίσιμες υποδομές ακόμη και βαθιά στην ενδοχώρα τους. Η ουκρανική επιχείρηση «Ιστός της Αράχνης» αποτελεί σταθμό στον μετασχηματισμό της στρατιωτικής εμπλοκής, συνδυάζοντας την κλασική μέθοδο της δολιοφθοράς με την τεχνολογία-ορόσημο του 21ου αιώνα.
Η ζημιά
Η χαμηλού κόστους, αλλά ευρείας κλίμακας επιχείρηση ετοιμαζόταν εδώ και περίπου 18 μήνες. Περισσότερα από 100 ουκρανικά drones έπληξαν αεροπορικές βάσεις βαθιά μέσα στη Ρωσία, στοχεύοντας βομβαρδιστικά μεγάλου βεληνεκούς που είχαν και τη δυνατότητα υποστήριξης πυρηνικών όπλων. Εκρήξεις αναφέρθηκαν σε διάφορα σημεία της ρωσικής επικράτειας σε απόσταση έως και 4.000 χλμ. από τα σύνορα με την Ουκρανία. Το ρωσικό υπουργείο Aμυνας επιβεβαίωσε ότι οι επιθέσεις είχαν σημειωθεί σε πέντε περιοχές – Μούρμανσκ, Ιρκούτσκ, Ιβάνοβο, Ριαζάν και Αμούρ.
Υποστήριξε όμως ότι τα βομβαρδιστικά αεροσκάφη που αποτέλεσαν τους στόχους της Ουκρανίας είχαν υποστεί ζημιές μόνο στο Μούρμανσκ και στο Ιρκούτσκ. Το Κίεβο από την πλευρά του ανακοίνωσε ότι κατέστρεψε 40 ρωσικά βομβαρδιστικά. Aλλες εκτιμήσεις περιορίζουν το εύρος του πλήγματος σε 10-12 αεροσκάφη.
Σύμφωνα με τις ουκρανικές αρχές, τα drones εισήχθησαν λαθραία στη Ρωσία, αφού τοποθετήθηκαν μέσα σε ξύλινες καμπίνες στο πίσω μέρος των φορτηγών που τα μετέφεραν – ήταν κρυμμένες κάτω από τηλεχειριζόμενες αποσπώμενες στέγες. Τα φορτηγά προσέγγισαν τοποθεσίες που βρίσκονταν κοντά σε αεροπορικές βάσεις. Οι οδηγοί φέρεται να μη γνώριζαν το φορτίο τους.
Eπειτα τα drones ενεργοποιήθηκαν εξ αποστάσεως, αναδύθηκαν από τις οροφές των φορτηγών και κάλυψαν την απόσταση που χρειαζόταν για να επιτεθούν στους στόχους τους. Την επιχείρηση επέβλεπε ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι, ο οποίος επεσήμανε με νόημα ότι ένας από τους στόχους βρισκόταν ακριβώς δίπλα σε εγκατάσταση των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας – FSB.
Στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες εξηγούν ότι τα drones που χρησιμοποιήθηκαν ήταν απλά τετρακόπτερα, τα οποία μετέφεραν σχετικά βαριά ωφέλιμα εκρηκτικά φορτία. Την ώρα της επίθεσης, κατά τα φαινόμενα, συνδέθηκαν με την Ουκρανία μέσω Iντερνετ ή δορυφόρου. Καθένα από τα 117 drones που συμμετείχαν στην επιχείρηση είχε τον δικό του χειριστή. Με τον θεαματικό αυτό τρόπο, η Ουκρανία επέφερε πλήγματα σε στρατηγικά βομβαρδιστικά της Ρωσίας, μεταξύ άλλων, τύπου Tu-95, Tu-22 και Tu-160.
Πρόκειται για σημαντικά αεροσκάφη που δεν βρίσκονται πλέον σε παραγωγή. Μπροστά στο μέγεθος της διαφαινόμενης καταστροφής, εκτιμάται ότι η επισκευή των στόχων που επλήγησαν είναι δύσκολη και η αντικατάστασή τους πρακτικώς αδύνατη. Η υπηρεσία ασφαλείας της Ουκρανίας – SBU υπολογίζει ότι η επιχείρηση κόστισε στη Ρωσία περίπου 7 δισ. δολάρια.
Οι νέοι κανόνες
«Οι τελευταίες επιχειρησιακές επιτυχίες της Ουκρανίας, ιδιαίτερα η επίθεση “Ιστός της Αράχνης”, δείχνουν μια βαθιά μετατόπιση στη φύση του πολέμου προς αποκεντρωμένες, υποστηριζόμενες από λογισμικό και οικονομικώς αποδοτικές ασύμμετρες επιχειρήσεις. Αυτές δεν είναι πλέον μεμονωμένες τακτικές νίκες. Αντιπροσωπεύουν ένα ώριμο δόγμα, που βασίζεται στην ευελιξία, στον αυτοσχεδιασμό και στην επαναχρησιμοποίηση πολιτικών 
τεχνολογιών –όπως τα FPV drones, το λογισμικό ανοιχτού κώδικα και η τεχνητή νοημοσύνη– σε δυνατότητες επίθεσης ακριβείας», εξηγεί στην «Κ» η Κατερίνα Μπόνταρ, αναλύτρια τεχνητής νοημοσύνης στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών – CSIS, πρώην σύμβουλος της ουκρανικής κυβέρνησης για θέματα αμυντικής καινοτομίας.
Η Ουκρανία φέρεται να έχει αποκτήσει σχεδόν 2 εκατ. μη επανδρωμένα αεροσκάφη το 2024, από τα οποία τα 10.000 έχουν ενσωματωμένη τεχνητή νοημοσύνη. Τα ουκρανικά drones ποικίλλουν σε εμφάνιση, δυνατότητες, κόστος και μέγεθος – από φθηνά drones του εμπορίου με ΑΙ ανοιχτού κώδικα μέχρι εξελιγμένα μοντέλα που κατασκευάζουν δυτικές εταιρείες προηγμένης τεχνολογίας.
«Η Ουκρανία αποδεικνύει ότι μικρότεροι ευέλικτοι παράγοντες μπορούν να διεισδύσουν βαθιά στο εχθρικό έδαφος και να προκαλέσουν στρατηγική ζημιά χωρίς την παραδοσιακή αεροπορική υπεροχή».
Στο μεταξύ, Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν γνωστοποιήσει τους σχεδιασμούς τους για την ανάπτυξη 15.000 ρομπότ εδάφους –μη επανδρωμένα επίγεια οχήματα– το 2025, σε μια προσπάθεια να απαντήσουν και στις αυξανόμενες ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού στο μέτωπο. Πρόκειται για τροχοφόρα και ερπυστριοφόρα μηχανήματα σε διάφορα σχήματα και μεγέθη, τα οποία θα αναλάβουν ρόλους όπως η ναρκοθέτηση και η εκκαθάριση ναρκοπεδίων, η υλικοτεχνική υποστήριξη, αλλά και η άμεση μάχη με εκρηκτικά και πολυβόλα.
Πληροφορίες κάνουν λόγο για 70 διαφορετικούς τύπους της συγκεκριμένης τεχνολογίας, η οποία προγραμματίζεται να πλαισιώσει τις επιχειρήσεις του ουκρανικού στρατού.
«Οι επιπτώσεις θα είναι σημαντικές. Στον 21ο αιώνα, οι πόλεμοι θα διεξάγονται ολοένα και περισσότερο όχι μόνο με βιομηχανική μάζα, αλλά και με ψηφιακή εφευρετικότητα. Η Ουκρανία αποδεικνύει ότι μικρότεροι ευέλικτοι παράγοντες μπορούν να διεισδύσουν βαθιά στο εχθρικό έδαφος και να προκαλέσουν στρατηγική ζημιά χωρίς την παραδοσιακή αεροπορική υπεροχή. Αυτό σηματοδοτεί μια νέα εποχή, κατά την οποία οι στρατοί θα πρέπει να επικεντρωθούν τόσο στη συμβατική προβολή δύναμης, όσο και στην άμυνα κατά των αυτοσχέδιων, δικτυωμένων, ενισχυμένων με τεχνητή νοημοσύνη απειλών. Το πεδίο της μάχης εξελίσσεται –γίνεται πιο έξυπνο, φθηνότερο και πιο διεσπαρμένο– και η Ουκρανία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτού του μετασχηματισμού», μας είπε η Κατερίνα Μπόνταρ.
Ανεξάρτητα από τις πιο πρόσφατες στρατιωτικές επιτυχίες της απέναντι στην ισχυρότερη πολεμική μηχανή της Ρωσίας, η Ουκρανία έχει καταφέρει να εγκαθιδρύσει ένα επίπεδο ισχυρής αποτροπής παρά τη μειονεκτική της θέση. «Οι στρατιωτικές επιτυχίες της Ουκρανίας είναι αξιοσημείωτες. Από τεχνολογικής άποψης, οι επιτυχημένες επιχειρήσεις τους βασίζονται σε ένα μείγμα προηγμένης και απλής τεχνολογίας. Απλή τεχνολογία –όπως οι νάρκες και το πυροβολικό– έχει επιβραδύνει ή ακόμη και νικήσει τις ρωσικές προελάσεις στο μέτωπο, καταφέρνοντας να αποτρέψει μία πιθανή αμφίβια εισβολή κοντά στην Οδησσό, στις αρχές του πολέμου.
Η προηγμένη τεχνολογία –όπως η εξελιγμένη αεράμυνα και οι πύραυλοι ακριβείας μεγάλου βεληνεκούς– έχει με τη σειρά της αποτρέψει τις αποστολές διείσδυσης ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών και έχει υποβαθμίσει σοβαρά τη ρωσική εφοδιαστική αλυσίδα. Eχει καταγραφεί συνολικά ένα σημαντικό επιχειρησιακό αποτέλεσμα», τονίζει στην «Κ» ο Μάικ Πίτερσεν, κύριος ερευνητικός επιστήμονας Ρωσικών Στρατιωτικών Μελετών στο Kέντρο Ναυτικών Αναλύσεων – CNA των ΗΠΑ, ο οποίος θεωρεί ότι η χρήση μη επανδρωμένων συστημάτων έχει επιτρέψει στην Ουκρανία να ξεπεράσει το πραγματικό βάρος της.
«Οι τεχνολογίες αυτές οδηγούν τον Στόλο της Μαύρης Θάλασσας από τη δυτική Μαύρη Θάλασσα, παρέχουν επιτήρηση και αναγνώριση στο πεδίο της μάχης επιτρέποντας τη διεξαγωγή σε βάθος επιθέσεων στη Ρωσία και προσφέρουν τη δυνατότητα για πλήγματα μικρής κλίμακας εναντίον μεμονωμένων θέσεων. Ασφαλώς, η υιοθέτηση μη επανδρωμένων συστημάτων και από τη Ρωσία έχει περιπλέξει σοβαρά τις αμυντικές προσπάθειες της Ουκρανίας, ειδικά στο έδαφος και στον αέρα», συμπεραίνει ο Μάικ Πίτερσεν, παρατηρώντας ότι η Ουκρανία έχει καταφέρει να αξιοποιήσει τις εμπορικά διαθέσιμες τεχνολογίες και το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού για να πετύχει ένα δυσανάλογα σημαντικό στρατιωτικό αποτέλεσμα, ειδικά στη θάλασσα: «Η ικανότητα της Ουκρανίας να αρνηθεί στο ρωσικό ναυτικό την πρόσβαση στη δυτική Μαύρη Θάλασσα είναι κρίσιμη για την επιβίωσή της, επιτρέποντας στο Κίεβο να χτίσει μια οικονομική σανίδα σωτηρίας προς τον έξω κόσμο. Φυσικά, καμία από τις δύο πλευρές δεν έχει καταφέρει να βρει μια διέξοδο από τον τρέχοντα πόλεμο φθοράς επί του εδάφους. Μέχρι να επιλυθεί αυτό το αδιέξοδο, ο πόλεμος είναι απίθανο να τελειώσει σύντομα, εκτός και εάν υπάρξει μια διευθέτηση κατόπιν διαπραγμάτευσης».
Το κόστος
Αν υποθέσουμε ότι η Μόσχα εξακολουθεί να έχει τον πρώτο λόγο σε αυτήν τη σύγκρουση, οι τελευταίες εξελίξεις καταδεικνύουν ότι ο παρατεταμένος πόλεμος με αυτά τα χαρακτηριστικά έχει στην καλύτερη των περιπτώσεων υψηλό στρατιωτικό και οικονομικό κόστος για τη Ρωσία. Κατά γενική ομολογία, η «κινηματογραφική» επίθεση της Ουκρανίας θα γραφτεί στην ιστορία του στρατιωτικού γίγνεσθαι. Δεν είναι μόνο ο συμβολισμός της επιχείρησης.
Ο αντίπαλος έχασε πολύτιμα βομβαρδιστικά κομβικά για τη λειτουργία της πολεμικής μηχανής του, σε βαθμό που σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις ενδέχεται ακόμη και να ανατραπεί η επιχειρησιακή του ικανότητα να εξαπολύει μαζικές επιθέσεις ευρείας κλίμακας από τον αέρα. Η Ρωσία πιάστηκε στον «Ιστό της Αράχνης».
Content Original Link:
" target="_blank">
