Τι συνέβη στην Αίτνα, τι είναι μια "Στρομπολιανή έκρηξη"

• Ηφαιστειακά θραύσματα και βράχους
• Λάβα και πυρακτωμένα υλικά

Χαρακτηριστικά της ηφαιστειακής δραστηριότητας

Οι εκρήξεις του ηφαιστείου Αίτνα συνήθως κατηγοριοποιούνται ως εκρήξεις τύπου Στρομπόλι, που χαρακτηρίζονται από μέτρια εκρηκτική δραστηριότητα. Ωστόσο, η συγκεκριμένη έκρηξη της Δευτέρας παρουσίασε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την διαφοροποιούν από τις τυπικές εκρήξεις του ηφαιστείου.

Το εντυπωσιακό σύννεφο τέφρας που δημιουργήθηκε από την ηφαιστειακή έκρηξη απλώθηκε σε απόσταση αρκετών χιλιομέτρων από την κορυφή του βουνού, δημιουργώντας ένα μοναδικό φυσικό φαινόμενο που ήταν ορατό από μεγάλη απόσταση στη Σικελία.

Τι είναι η έκρηξη τύπου Στρόμπολι

Οι ηφαιστειολόγοι κατηγοριοποιούν τις ηφαιστειακές εκρήξεις βάσει της εκρηκτικότητάς τους. Η κατανόηση αυτών των τύπων είναι κρίσιμη για την εκτίμηση του κινδύνου και τη λήψη μέτρων προστασίας. Οι πιο μεγάλες εκρήξεις αποτελούν μεγαλύτερη απειλή καθώς κινούνται ταχύτερα και επηρεάζουν εκτεταμένες περιοχές.

Τι γίνεται με τις «Στρομπολιανές» εκρήξεις; Αυτές οι σχετικά ήπιες εκρήξεις πήραν το όνομά τους από το Στρόμπολι, ένα άλλο ιταλικό ηφαίστειο που εκτοξεύει μια μικρή έκρηξη κάθε 10 έως 20 λεπτά. Σε μια «Στρομπολιανή» έκρηξη, κομμάτια βράχων και στάχτης μπορεί να ταξιδέψουν δεκάδες ή εκατοντάδες μέτρα στον αέρα, αλλά σπάνια πιο μακριά. Η πυροκλαστική ροή από τη χθεσινή έκρηξη στην Αίτνα ήταν μάλλον πιο εκρηκτική από αυτή - άρα δεν ήταν αυστηρά «στρομπολιανή», σημειώνει η ηφαιστειολόγος.

Εκρήξεις τύπου Χαβάης: Οι πιο ήπιες

Στο ηπιότερο άκρο του φάσματος βρίσκονται οι εκρήξεις τύπου Χαβάης. Χαρακτηρίζονται από ήρεμη ροή λάβας στις πλαγιές του ηφαιστείου, όπως συχνά απεικονίζεται σε φωτογραφίες. Παρότι η λάβα καταστρέφει ό,τι συναντά στο πέρασμά της, το φαινόμενο παραμένει σχετικά τοπικό και προβλέψιμο.

Αυξανόμενη εκρηκτικότητα και κίνδυνοι

Καθώς οι εκρήξεις γίνονται πιο μεγάλες, εκτοξεύουν ηφαιστειακή στάχτη και θραύσματα βράχων σε μεγαλύτερες αποστάσεις. Αυτοί οι τύποι εκρήξεων μπορούν να επηρεάσουν:

• Την ατμόσφαιρα με νέφη στάχτης
• Τις αεροπορικές πτήσεις
• Την υγεία των κατοίκων σε ευρύτερες περιοχές
• Τις γεωργικές καλλιέργειες

Πλίνιες εκρήξεις: Οι πιο καταστροφικές

Στο πιο «εκρηκτικό» άκρο της κλίμακας κατατάσσονται οι πλίνιες εκρήξεις, όπως αναφέρει η Ubide. Το όνομά τους προέρχεται από τον Ρωμαίο συγγραφέα Πλίνιο τον νεότερο, που περιέγραψε την καταστροφική έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. Αυτή η έκρηξη έθαψε τις ρωμαϊκές πόλεις Πομπηία και Ηράκλειο κάτω από μέτρα ηφαιστειακής στάχτης, διατηρώντας τες για τους αρχαιολόγους του σήμερα.

Σε μια πλίνια έκρηξη, καυτό αέριο, τέφρα και βράχος μπορεί να εκραγούν αρκετά ψηλά ώστε να φτάσουν στη στρατόσφαιρα - και όταν η στήλη της έκρηξης καταρρεύσει, τα συντρίμμια πέφτουν στη Γη και μπορούν να προκαλέσουν τρομακτική καταστροφή σε μια τεράστια περιοχή.

Μπορούν να προβλεφθούν οι εκρήξεις ηφαιστείων;

«Οι ηφαιστειακές εκρήξεις μοιάζουν λίγο με τον καιρό», εξηγεί η Ubide και συνεχίζει λέγοντας πως «είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθούν με λεπτομέρεια, αλλά είμαστε πολύ καλύτεροι από ό,τι ήμασταν παλαιότερα στην πρόβλεψή τους.

Για να καταλάβουμε τι θα κάνει ένα ηφαίστειο στο μέλλον, πρέπει πρώτα να γνωρίζουμε τι συμβαίνει στο εσωτερικό του αυτή τη στιγμή. Δεν μπορούμε να κοιτάξουμε απευθείας στο εσωτερικό του, αλλά έχουμε έμμεσες μετρήσεις. Για παράδειγμα, πριν από μια έκρηξη το μάγμα ταξιδεύει από το βαθύ εσωτερικό της Γης μέχρι την επιφάνεια. Στη διαδρομή του, σπρώχνει τα πετρώματα και μπορεί να προκαλέσει σεισμούς. Αν καταγράψουμε τις δονήσεις αυτών των σεισμών, μπορούμε να παρακολουθήσουμε το ταξίδι του μάγματος από τα βάθη.

Η άνοδος του μάγματος μπορεί επίσης να κάνει το έδαφος κοντά σε ένα ηφαίστειο να εξογκωθεί πολύ ελαφρά προς τα πάνω, κατά μερικά χιλιοστά ή εκατοστά. Μπορούμε να παρακολουθούμε αυτή τη διόγκωση, για παράδειγμα με δορυφόρους, για να συλλέξουμε στοιχεία για μια επερχόμενη έκρηξη.

Ορισμένα ηφαίστεια απελευθερώνουν αέρια ακόμη και όταν δεν εκρήγνυνται αυστηρά. Μπορούμε να μετρήσουμε τις χημικές ουσίες σε αυτό το αέριο - και αν αυτές αλλάξουν, αυτό μπορεί να μας πει ότι νέο μάγμα βρίσκεται καθ' οδόν προς την επιφάνεια.

Όταν έχουμε αυτές τις πληροφορίες για το τι συμβαίνει στο εσωτερικό του ηφαιστείου, πρέπει επίσης να κατανοήσουμε την «προσωπικότητά» του για να ξέρουμε τι σημαίνουν οι πληροφορίες αυτές για μελλοντικές εκρήξεις».

Είναι οι ηφαιστειακές εκρήξεις πιο συχνές από ό,τι στο παρελθόν;

«Ως ηφαιστειολόγος», αναφέρει η Ubide, «ακούω συχνά από τους ανθρώπους ότι φαίνεται ότι υπάρχουν περισσότερες ηφαιστειακές εκρήξεις τώρα απ' ό,τι στο παρελθόν. Αυτό δεν ισχύει.

Αυτό που συμβαίνει, τους λέω, είναι ότι τώρα έχουμε καλύτερα συστήματα παρακολούθησης και ένα πολύ ενεργό παγκόσμιο σύστημα μέσων ενημέρωσης. Έτσι, γνωρίζουμε για περισσότερες εκρήξεις - και βλέπουμε ακόμη και φωτογραφίες τους.

Η παρακολούθηση είναι εξαιρετικά σημαντική. Είμαστε τυχεροί που πολλά ηφαίστεια σε μέρη όπως η Ιταλία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ινδονησία και η Νέα Ζηλανδία διαθέτουν εξαιρετική παρακολούθηση.

Αυτή η παρακολούθηση επιτρέπει στις τοπικές αρχές να εκδίδουν προειδοποιήσεις όταν επίκειται έκρηξη. Για έναν επισκέπτη ή τουρίστα που βγαίνει για να δει το θεαματικό φυσικό θαύμα ενός ηφαιστείου, το να ακούει αυτές τις προειδοποιήσεις είναι εξαιρετικά σημαντικό».

Με πληροφορίες από The Conversation