Τι διακυβεύεται από την εκλογή Ναβρότσκι στην προεδρία της Πολωνίας
Η οριακή νίκη (50,9% – 49,1%) του εθνικιστή ιστορικού, πρώην πυγμάχου και λάβρου οπαδού του κινήματος MAGA, Κάρολ Ναβρότσκι, που υποστηρίχθηκε από το ακροδεξιό, εθνικιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) στον β’ γύρο των προεδρικών εκλογών στην Πολωνία, την Κυριακή (1/6), πιθανότατα βάζει φρένο στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας και στην ολοκλήρωση της δημοκρατικής μεταρρύθμισης. Κάτι που επιχειρεί από το 2023 η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ, μετά από οκτώ χρόνια διακυβέρνησης του PiS, κατά τα οποία έπληξε το κράτος δικαίου και την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.
Η ήττα του Ραφάου Τσασκόφσκι, δημάρχου Βαρσοβίας και υποψηφίου της φιλελεύθερης και φιλοευρωπαϊκής κεντρώας Πολιτικής Πλατφόρμας του πολωνού πρωθυπουργού, φέρνει τη χώρα και προ του ενδεχομένου πολιτικής παράλυσης και ακυβερνησίας.
«Το προεδρικό βέτο δύναται να παγώσει νομοθετικές προτάσεις που συντάσσει η κυβέρνηση», υπογραμμίζει στο Βήμα ο Πιοτρ Κούλας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, ο οποίος εκφράζει την ανησυχία ότι «ο πρωθυπουργός μπορεί να αποφασίσει τη διάλυση της κυβέρνησης και την προκήρυξη πρόωρων εκλογών. Ακόμη και φιλελεύθεροι πολιτικοί υποστηρίζουν ότι το αποτέλεσμα είναι κόκκινη κάρτα για την κυβέρνησή του. Λανθασμένα, οι προεδρικές εκλογές εξελίχθηκαν σε δημοψήφισμα για την αξιολόγησή της. Πρόεδρος και πρωθυπουργός οφείλουν να συνεργαστούν για την ασφάλεια της χώρας. Ειδικά ο πρόεδρος κατέχει συμβολική εξουσία, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να ενώσει ένα διχασμένο έθνος. Το βασικό ερώτημα παραμένει τι θα επιλέξει να κάνει ο Ναβρότσκι, ειδικά μετά από τη βαθιά πολωτική προεκλογική εκστρατεία του».
Σύμφωνα με το πολωνικό Σύνταγμα, το κύριο βάρος της πολιτικής ευθύνης βαρύνει την κυβέρνηση. «Ωστόσο, ο πρόεδρος παίζει επίσης σημαντικό ρόλο, κυρίως ως εκπρόσωπος της χώρας στη διεθνή σκηνή», διευκρινίζει ο Κούλας. Σε ορισμένους τομείς, οι αρμοδιότητες του προέδρου και του πρωθυπουργού «ενδέχεται να αλληλοεπικαλύπτονται, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε συγκρούσεις, αδιέξοδα ή ακόμη και πολιτική παράλυση».
Το κυριότερο είναι ότι ο πολωνός πρόεδρος μπορεί «να ασκήσει το δικαίωμα αρνησικυρίας», αρνούμενος να υπογράψει ένα νομοσχέδιο κι επαναπροωθώντας το στην Κάτω Βουλή. Ο σημερινός κυβερνητικός συνασπισμός του Τουσκ δε διαθέτει επαρκή πλειοψηφία τριών πέμπτων για να παρακάμψει πιθανό προεδρικό βέτο. Να σημειωθεί ότι από την επιστροφή του Τουσκ στην εξουσία, τον Δεκέμβριο του 2023, ο απερχόμενος πρόεδρος Αντρέι Ντούντα, που προέρχεται από το PiS, έχει επανειλημμένως χρησιμοποιήσει το δικαίωμα βέτο για να μπλοκάρει νόμους και μεταρρυθμίσεις σχετικά με την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, τον έλεγχο των δημόσιων μέσων ενημέρωσης, το κράτος δικαίου και τα πολιτικά δικαιώματα.
Ο Τουσκ και οι υπουργοί του έχουν αναγκαστεί να καταφύγουν σε νομικές «παρακάμψεις», όπως στην έκδοση εγκυκλίων και υπουργικών αποφάσεων για την προώθηση της ατζέντας τους. Η επιλογή αυτή έχει επικριθεί, επειδή δεν είναι πλήρως συνεπής με το κράτος δικαίου.
«Όπως και ο τέως πρόεδρος Ντούντα, ο Ναβρότσκι θα μπορούσε να εμποδίσει περαιτέρω τις προσπάθειες ανατροπής των δικαστικών μεταρρυθμίσεων που εισήγαγε το PiS. Υπάρχουν κι άλλα πεδία στα οποία αντιτίθεται: στην απελευθέρωση των αμβλώσεων και στη νομιμοποίηση των συμφώνων συμβίωσης, ιδίως συμβίωσης μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου», διευκρινίζει ο Κούλας.
Σοβαρό ζήτημα μπορεί να ανακύψει, σύμφωνα με τον συνομιλητή μας, και λόγω του γεγονότος ότι ο πρόεδρος της Πολωνίας είναι ο επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων και εκπροσωπεί τη χώρα στις συνόδους κορυφής του ΝΑΤΟ (η Πολωνία έχει τον μεγαλύτερο χερσαίο στρατό στην ΕΕ και δαπανά σχεδόν το 5% του ΑΕΠ της στην άμυνα).
Στην εξωτερική πολιτική, ο Πιοτρ Κούλας διαβλέπει «κλονισμό της θέσης της Πολωνίας μεταξύ των φιλελεύθερων ευρωπαίων εταίρων της, ειδικά αν ο νέος πρόεδρος διατηρήσει την εξαιρετικά επικριτική στάση εναντίον τους, αντί να είναι ρεαλιστής». Αλλά και η διεθνής αντίληψη, ειδικά εντός της ΕΕ, για τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο, ο οποίος διατηρεί μέχρι στιγμής σταθερά επικριτική στάση προς τις Βρυξέλλες, «μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τις σχέσεις της Πολωνίας με άλλες ευρωπαϊκές χώρες».
Όσον αφορά στην Ουκρανία, αβέβαιη παραμένει η στάση του Ναβρότσκι, που έχει δηλώσει ότι «δεν υποστηρίζει την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ ή την ΕΕ. όσο συνεχίζεται η επιθετικότητα της Ρωσίας». «Η πολωνική κοινωνία βοήθησε πολύ τους Ουκρανούς. Μετά από τρία χρόνια είναι κουρασμένη, κάτι που εκμεταλλεύτηκε ο νέος πρόεδρος», εξηγεί ο Κούλας.
Το Τρίγωνο της Βαϊμάρης – Γερμανία, Γαλλία και Πολωνία – έχει αντικαταστήσει τον γαλλογερμανικό άξονα στην «καθοδήγηση» της ΕΕ. Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ ενέπλεξαν την Πολωνία στον συνασπισμό των προθύμων για την Ουκρανία, αφήνοντας εκτός χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, παρά την απροθυμία του Τουσκ να στείλει στρατεύματα στο πεδίο. Συγχρόνως η Πολωνία, προεδρεύοντας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αυτό το εξάμηνο, προώθησε το πρόγραμμα SAFE για την ευρωπαϊκή άμυνα, καθώς και νέα πακέτα κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Ουδείς γνωρίζει ποια στάση θα τηρήσει σχετικώς ο Τσασκόφκι.
Δύο Πολωνίες
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εκλογές της Κυριακής είχαν την υψηλότερη συμμετοχή (σχεδόν 72%) από την εκλογική αναμέτρηση του 1989, την πρώτη μετά την πτώση του κομμουνισμού στη χώρα. «Τα δύο στρατόπεδα συσπείρωσαν τους εκατέρωθεν ψηφοφόρους, παρουσιάζοντας τις εκλογές ως δημοψήφισμα, κινητοποιώντας τελικά την οργή και των δύο στρατοπέδων», λέει ο Κούλας. Εξ ου η πόλωση «χτύπησε κόκκινο»: «Η ελάχιστη διαφορά (1,8%) ανάμεσα στους δύο υποψηφίους του β’ γύρου αποδεικνύει ότι το πολωνικό έθνος είναι ακραία διχασμένο μεταξύ δύο αντίθετων πολιτικών και κοινωνικών οραμάτων, σχετικά με τη θέση της Πολωνίας στην Ευρώπη, την προσέγγισή της στη νεωτερικότητα και τη μελλοντική της κατεύθυνση. Και, επομένως, δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ένα έθνος αλλά για δύο», συνεχίζει ο πολωνός ακαδημαϊκός, προτρέποντάς μας να ανατρέξουμε στον εκλογικό χάρτη της Πολωνίας.
«Μπορείτε να δείτε ότι όσοι ζουν στο ανατολικό τμήμα της χώρας, ψήφισαν τον Ναβρότσκι και όσοι ζουν στα αστικά κέντρα και στο δυτικό τμήμα, οι οποίοι έχουν υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο, τον Τσασκόφσκι». Αναλόγως, ξεκάθαρα διχοτομημένος εμφανίζεται ο καταμερισμός της ψήφου μεταξύ των ανδρών, «που είναι πιο συντηρητικοί και νιώθουν περιθωριοποιημένοι», παρόλη την άνθηση της οικονομίας (με ρυθμό 3% ετησίως) και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου στη χώρα, και των γυναικών που είναι «πιο φιλελεύθερες και μορφωμένες από τους άντρες, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία» -όπως συνέβη και στις τελευταίες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ.
«Τα δυο φύλα ακολουθούν χωριστούς δρόμους στην Πολωνία. Από εκεί και πέρα, η πόλωση, το αντι-συστημικό, αντι-ελίτ ρεύμα, δεν είναι πολωνικό, αλλά παγκόσμιο φαινόμενο», συνοψίζει ο Πιοτρ Κούλας. Η ρευστότητα που προκαλεί η κρίσιμη κάλπη της 1ης Ιουνίου στην πολωνική πολιτική σκηνή κάνει για την ώρα την ΕΕ να κρατάει την ανάσα της. Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν καθυστέρησε, πάντως, να συγχαρεί με ενθουσιασμό τον ομοϊδεάτη του νικητή.
Content Original Link:
" target="_blank">
