Σάλος στην Ουκρανία μετά τις αλλαγές Ζελένσκι στις ανεξάρτητες αρχές κατά της διαφθοράς - Θέτει υπό τον έλεγχό του τις υπηρεσίες με νόμο
Η εξέλιξη έχει προκαλέσει αντιδράσεις, καθώς επικριτές της κυβέρνησης εκφράζουν φόβους για συγκέντρωση εξουσιών σε στενό κύκλο του προέδρου και για πιθανή κατάχρηση των διευρυμένων αρμοδιοτήτων που παρέχει η εμπόλεμη κατάσταση, σύμφωνα με το Politico. Για πρώτη φορά από την έναρξη της ρωσικής εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022, εκατοντάδες πολίτες βγήκαν στους δρόμους του Κιέβου και άλλων πόλεων, εκφράζοντας δημόσια την αντίθεσή τους στον νέο νόμο.
Η επίμαχη νομοθεσία δίνει στον γενικό εισαγγελέα, ο οποίος διορίζεται απευθείας από τον Ουκρανόπρόεδρο, τη δυνατότητα να ασκεί άμεση εποπτεία στο Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU) και στην Ειδική Εισαγγελία για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς (SAP), αφαιρώντας την ανεξαρτησία που διατηρούσαν μέχρι πρότινος οι δύο κρίσιμες αυτές αρχές.
Προειδοποίηση από το ΝΑΒU
Το NABU έχει ως αποστολή τη διερεύνηση της διαφθοράς στην κυβέρνηση. Η SAP είναι υπεύθυνη για την εποπτεία των ποινικών ερευνών που διεξάγει το NABU.
Η NABU, σε δήλωση στο Telegram πριν από την υπογραφή του νομοσχεδίου, περιέγραψε τις νέες εκτεταμένες εξουσίες που παραχωρήθηκαν στον γενικό εισαγγελέα. Αυτές περιλαμβάνουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες που σχετίζονται με όλες τις υποθέσεις της NABU, το δικαίωμα να δίνει δεσμευτικές οδηγίες στους ανακριτές της NABU και να μεταφέρει τις υποθέσεις τους εάν δεν ακολουθούνται οι οδηγίες αυτές, καθώς και το δικαίωμα να κλείνει τις έρευνες.
«Εάν το νομοσχέδιο αυτό ψηφιστεί, ο επικεφαλής της SAP θα καταστεί μια φιγούρα και η NABU θα χάσει την ανεξαρτησία της και θα μετατραπεί σε υποδιαίρεση της Εισαγγελίας», δήλωσε η NABU, προειδοποιώντας ότι η νομοθεσία «θα μπορούσε τελικά να καταστρέψει την ανεξαρτησία του συστήματος καταπολέμησης της διαφθοράς στην Ουκρανία».
Η τοποθέτηση της εποπτείας των ελεγκτικών αρχών που διερευνούν καταγγελίες για διαφθορά στην κυβέρνηση στα χέρια ενός πολιτικά διορισμένου πιστού του Ζελένσκι -του Γενικού Εισαγγελέα Ρουσλάν Κραβτσένκο- θα μπορούσε να υπονομεύσει την ανεξαρτησία και την ακεραιότητα αυτών των ερευνών, υποστηρίζουν οι επικριτές του νόμου.
Ζελένσκι: "Η υποδομή καταπολέμησης της διαφθοράς θα λειτουργήσει, μόνο χωρίς ρωσική επιρροή"
Σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του μετά την υπογραφή του νόμου την Τρίτη το βράδυ, ο Ζελένσκι εμφανίστηκε προκλητικός παρά τις ευρείες επικρίσεις και διαμαρτυρίες, όπως αναφέρει το δημοσίευμα. «Η υποδομή καταπολέμησης της διαφθοράς θα λειτουργήσει, μόνο χωρίς ρωσική επιρροή - πρέπει να απαλλαγεί από αυτήν», δήλωσε ο πρόεδρος. «Φυσικά, η NABU και η SAP θα λειτουργήσουν... Ο γενικός εισαγγελέας είναι αποφασισμένος να διασφαλίσει ότι στην Ουκρανία θα επιβληθεί η αναπόφευκτη τιμωρία σε όσους παραβιάζουν το νόμο».
Η αναφορά στην εξάλειψη της ρωσικής επιρροής έρχεται μετά την εκκίνηση μιας σειράς επιδρομών από την κρατική υπηρεσία ασφαλείας της Ουκρανίας (SBU) τη Δευτέρα, με στόχο πράκτορες της NABU που φέρεται να συνεργάζονται με τη Ρωσία.
Ο Ζελένσκι επέκρινε επίσης τη NABU και τη SAP για τον χειρισμό υποθέσεων, υπονοώντας ότι οι εποπτικές αρχές καθυστερούσαν ορισμένες έρευνες. «Οι υποθέσεις που έχουν μείνει σε εκκρεμότητα πρέπει να διερευνηθούν», δήλωσε ο Ζελένσκι. «Δεν υπάρχει λογική εξήγηση γιατί ποινικές διαδικασίες αξίας δισεκατομμυρίων έχουν μείνει σε εκκρεμότητα για χρόνια», ανέφερε.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε έλεγχο της NABU που δημοσιεύθηκε νωρίτερα φέτος, μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων που συγκλήθηκε από τη Διεθνή Διαφάνεια Ουκρανίας διαπίστωσε ότι ήταν μόνο «μέτρια αποτελεσματική» και σημείωσε ότι δεν ήταν απρόσβλητη από πολιτικές πιέσεις. Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ελλείψεις, όπως «απουσία συστηματικής παρακολούθησης των ερευνών σε τομείς προτεραιότητας, έλλειψη εξουσίας για τη διεξαγωγή ανεξάρτητων υποκλοπών και περιορισμένη πρόσβαση σε έγκαιρες εγκληματολογικές εξετάσεις».
Την Τετάρτη το πρωί, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι συναντήθηκε με τους επικεφαλής όλων των αρχών επιβολής του νόμου και καταπολέμησης της διαφθοράς της Ουκρανίας -συμπεριλαμβανομένων της NABU και της SAP- καθώς και με τον γενικό εισαγγελέα.
«Όλοι ακούμε τι λέει η κοινωνία. Βλέπουμε τι περιμένουν οι άνθρωποι από τα κρατικά όργανα - διασφάλιση της δικαιοσύνης και αποτελεσματική λειτουργία κάθε οργάνου», δήλωσε, χωρίς να δώσει καμία ένδειξη ότι σκοπεύει να υποχωρήσει.
Πώς σχολιάζουν την απόφαση οι ελεγκτικοί φορείς
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι τα στοιχεία εναντίον των πρακτόρων της NABU είναι ασαφή και ότι οι συλλήψεις της Δευτέρας ήταν ένα πρόσχημα για την υπονόμευση του ελεγκτικού φορέα.
Σε δήλωσή της, η NABU ανέφερε ότι οι τροποποιήσεις της νομοθεσίας «καταστρέφουν ουσιαστικά την ανεξαρτησία της NABU και της SAP και υποτάσσουν τις δραστηριότητές τους στον γενικό εισαγγελέα».
Αναφερόμενη στις σκληρές προσπάθειες της Ουκρανίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς στην κυβέρνηση μετά τα γεγονότα του Μαϊντάν το 2014, η NABU δήλωσε: «Η υποδομή καταπολέμησης της διαφθοράς της Ουκρανίας, που έχει δημιουργηθεί από το 2015, θα καταστραφεί» εάν εφαρμοστεί η νομοθεσία.
Η εποπτική αρχή ευχαρίστησε τους Ουκρανούς για τις διαμαρτυρίες τους κατά των μεταρρυθμίσεων την Τρίτη, δηλώνοντας: «Θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε και να υπερασπιζόμαστε την ανεξαρτησία των ερευνών μας από παρεμβάσεις».
Σε προηγούμενη δήλωση σχετικά με τις επιδρομές της Δευτέρας, η NABU ανέφερε: «Ο κίνδυνος παρουσίας πρακτόρων επιρροής από την επιτιθέμενη χώρα παραμένει σημαντικός για κάθε κυβερνητική υπηρεσία. Ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να αποτελεί λόγο για την αναστολή του έργου ολόκληρου του οργανισμού».
Τι λέει ο γενικός εισαγγελέας - "Θα είμαστε μια οικογένεια"
Ο Κραβτσένκο, τον οποίο ο Ζελένσκι διόρισε στη θέση του τον περασμένο μήνα, επέμεινε ότι οι εποπτικές αρχές θα διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους.
«Δεν είναι υφιστάμενοι μου», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη, αναφερόμενος και στις δύο υπηρεσίες. Σχετικά με τους εισαγγελείς της SAP, είπε: «Θα είμαστε μια οικογένεια. Αυτοί θα ασχολούνται με τις ποινικές διαδικασίες τους και εμείς με τις δικές μας. Και μαζί θα αλληλοβοηθούμε». Πρόσθεσε: «Η NABU δεν αναφέρεται σε μένα».
Αντιδράσεις από τους συμμάχους
Δύο μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που συνήθως υποστηρίζουν σθεναρά την Ουκρανία, έκαναν το ασυνήθιστο βήμα να επικρίνουν το Κίεβο για τη νομοθεσία την Τρίτη.
Η Επίτροπος Διεύρυνσης, Μάρτα Κος, δήλωσε ότι είναι «σοβαρά ανησυχημένη», σημειώνοντας ότι «η κατάργηση βασικών εγγυήσεων που προστατεύουν την ανεξαρτησία της NABU αποτελεί σοβαρό βήμα πίσω».
Ο Επίτροπος Άμυνας Άντριους Κουμπίλιους, ο οποίος βρισκόταν στην Ουάσινγκτον προσπαθώντας να πείσει τις ΗΠΑ να αυξήσουν τη στήριξή τους προς την Ουκρανία όταν ξέσπασε η υπόθεση, σημείωσε: «Σε καιρό πολέμου, η εμπιστοσύνη μεταξύ του λαού που πολεμά και της ηγεσίας του είναι πιο σημαντική από τα σύγχρονα όπλα - είναι δύσκολο να χτιστεί και να διατηρηθεί, αλλά εύκολο να χαθεί με ένα μόνο σημαντικό λάθος της ηγεσίας».
Πρόσθεσε: «Η διαφάνεια και ο ανοιχτός ευρωπαϊκός διάλογος είναι ο μόνος τρόπος για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη που έχει κλονιστεί».
Ο Γάλλος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Μπενζαμέν Χαντάν δήλωσε σε συνέντευξή του στο γαλλικό ραδιόφωνο: «Δεν είναι πολύ αργά για τους Ουκρανούς να ανατρέψουν αυτή την απόφαση».
Σε δήλωση, οι απεσταλμένοι της G7 στην ομάδα υποστήριξης των πρεσβευτών στην Ουκρανία δήλωσαν ότι έχουν «σοβαρές ανησυχίες και προτίθενται να συζητήσουν αυτές τις εξελίξεις με τους ηγέτες των κυβερνήσεων».
«Αυτή είναι μια κακή μέρα για την Ουκρανία», δήλωσε ο Ντμίτρο Κουλέμπα, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας που απομακρύνθηκε από το αξίωμα το 2024, σε ανάρτηση στο Instagram την Τρίτη, πριν ο Ζελένσκι υπογράψει το νομοσχέδιο.
Τι σημαίνει αυτό για τη διαδικασία ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ
Οι σύμμαχοι της Ουκρανίας στην ΕΕκρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ότι οποιαδήποτε οπισθοδρόμηση στις μεταρρυθμίσεις του κράτους δικαίου θα μπορούσε να βλάψει την προσπάθεια της Κίεβου να ενταχθεί στην Ένωση, ένας κρίσιμος στόχος για τη χώρα που έχει πληγεί από τον πόλεμο.
«Ανεξάρτητα όργανα όπως η NABU και η [SAP] είναι απαραίτητα για την πορεία της [Ουκρανίας] προς την ΕΕ. Το κράτος δικαίου παραμένει στο επίκεντρο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ», προειδοποίησε η Κος την Τρίτη.
Αργότερα πρόσθεσε ότι είχε «ειλικρινείς» συζητήσεις με τη νέα πρωθυπουργό Γιούλια Σβιριντένκο και τον Ταράς Κάτσκα, επικεφαλής της ουκρανικής αποστολής για την ένταξη στην ΕΕ. «Θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με την Ουκρανία για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στον τομέα του κράτους δικαίου και την πρόοδο στην πορεία της προς την ΕΕ», έγραψε η Κος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ο Ολλανδός υπουργός Εξωτερικών Κασπάρ Φέλντκαμπ, επαναλαμβάνοντας τα λόγια της Κος, έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Οι θεσμοί καταπολέμησης της διαφθοράς στην Ουκρανία είναι ζωτικής σημασίας για την πορεία της προς τις μεταρρυθμίσεις. Ο περιορισμός τους θα αποτελούσε σημαντικό πλήγμα. Η διασφάλιση της ανεξαρτησίας αυτών των θεσμών και η συνεχής πρόοδος στον τομέα του κράτους δικαίου παραμένουν καθοριστικής σημασίας για τη διαδικασία ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ».
Το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών επίσης αναφέρθηκε στο θέμα, δηλώνοντας: «Η ανεξαρτησία και η ισχύς των θεσμών καταπολέμησης της διαφθοράς στην Ουκρανία έχουν διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες των τελευταίων ετών. Η Ουκρανία θα συνεχίσει να αξιολογείται με βάση την πρόοδό τους».
Μια αντιπροσωπεία της Επιτροπής Ελέγχου του Προϋπολογισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που πραγματοποίησε διήμερη επίσκεψη στο Κίεβο, προειδοποίησε σε δήλωσή της ότι η ουκρανική νομοθεσία «κινδυνεύει να υπονομεύσει την ανεξαρτησία» της NABU και της SAP: «Η ανεξαρτησία των οργάνων καταπολέμησης της διαφθοράς είναι καθοριστική για την επιτυχία τους».
Οι ευρωβουλευτές, ενώ εξέφρασαν την υποστήριξή τους προς την Ουκρανία, συνέχισαν: «Συμπληρωματικά προς την ανάγκη καταπολέμησης της διαφθοράς, είναι η ανάγκη σεβασμού του κράτους δικαίου, που αποτελεί θεμελιώδη απαίτηση της διαδικασίας προσχώρησης στην ΕΕ».
Content Original Link:
" target="_blank">
