CECOT, εκεί που ο ήλιος δεν μπαίνει στα κελιά - Βασανίστηρια και σεξουαλικές κακοποιήσεις

«Με βάση τις πληροφορίες που έχω εξετάσει», δήλωσε ο Santiago Canton, γενικός γραμματέας της Διεθνούς Επιτροπής Νομικών, «υπάρχουν εύλογες ενδείξεις για να διεξαχθεί έρευνα από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο».

Η Post διαπίστωσε ότι πολλοί από τους κρατούμενους είχαν εισέλθει νόμιμα στις Ηνωμένες Πολιτείες και συμμορφώνονταν ενεργά με τους κανονισμούς μετανάστευσης των ΗΠΑ.

Πολλοί από τους άνδρες είχαν διαφύγει από την πολιτική καταπίεση και την ακραία φτώχεια υπό τον πρόεδρο της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο, αντίπαλο των ΗΠΑ. Κάποιοι είχαν λάβει άδεια διαμονής και εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τουλάχιστον δύο είχαν φτάσει στις ΗΠΑ ως πρόσφυγες ζητώντας προστασία από διώξεις στη Βενεζουέλα.

Αν οι μαρτυρίες των κρατουμένων είναι αληθείς, τότε η μεταχείρισή τους στο CECOT ενδέχεται να παραβιάζει τις συμβάσεις του ΟΗΕ κατά των βασανιστηρίων, στις οποίες είναι συμβαλλόμενα μέρη τόσο το Ελ Σαλβαδόρ όσο και οι ΗΠΑ, σύμφωνα με την Isabel Carlota Roby, ανώτερη νομική σύμβουλο της οργάνωσης Robert F. Kennedy Human Rights, η οποία έχει συνομιλήσει με ορισμένους από τους κρατούμενους.

Το αν οι ΗΠΑ -που πλήρωσαν 6 εκατομμύρια δολάρια στην κυβέρνηση Bukele για τη φιλοξενία των Βενεζουελάνων- μπορεί να θεωρηθούν συνένοχες σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εξαρτάται από τα αποδεικτικά στοιχεία, είπε η Roby, συμπεριλαμβανομένου του κατά πόσο οι Αμερικανοί αξιωματούχοι γνώριζαν τις συνθήκες.

«Σας ετοιμάζουμε μια έκπληξη»

Ο Marco Jesús Basulto Salinas, 35 ετών, είχε προσωρινό καθεστώς προστασίας από την απέλαση και εργαζόταν νόμιμα σε κουζίνες και πιτσαρίες για να πληρώνει τις θεραπείες καρκίνου του μαστού της μητέρας του στη Βενεζουέλα.

Ο Andry Hernández, 31 ετών, μακιγιέρ, εισήλθε νόμιμα στις ΗΠΑ μέσω ραντεβού στην εφαρμογή CBP One, όπου ένας υπάλληλος, κατά την προκαταρκτική εξέταση, έκρινε ότι παρουσίασε φόβο δίωξης ως ομοφυλόφιλος που ζούσε και εργαζόταν στη Βενεζουέλα.

Ο Roger Molina, διανομέας φαγητού και επίδοξος επαγγελματίας ποδοσφαιριστής, είχε ελεγχθεί από την Υπηρεσία Ιθαγένειας και Μετανάστευσης των ΗΠΑ (USCIS) και από ομοσπονδιακές αρχές επιβολής του νόμου, είχε μεταφερθεί αεροπορικώς στις ΗΠΑ και είχε γίνει δεκτός υπό όρους σε πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Όταν οι άνδρες επιβιβάζονταν στα αεροπλάνα από το Τέξας στις 15 Μαρτίου, κανείς δεν τους είχε ενημερώσει για τον τελικό προορισμό τους.

Δεμένοι στους καρπούς, τη μέση και τους αστραγάλους, οι μετανάστες φορτώθηκαν σε τρία ναυλωμένα αεροπλάνα της GlobalX, πολλοί από τους οποίους πίστευαν ότι κατευθύνονταν προς τη Βενεζουέλα. «Τουλάχιστον θα επιστρέφαμε στην πατρίδα», σκέφτηκε ο Μπασούλτο. Τους απαγορεύτηκε να ανοίξουν τα σκίαστρα των παραθύρων. «Σας ετοιμάζουμε μια έκπληξη», θυμάται ότι τους είπε ένας υπάλληλος της μετανάστευσης.

Όταν προσγειώθηκαν, ο Μπασούλτο είπε ότι βρήκε το θάρρος να ρίξει μια ματιά έξω από το παράθυρο. Είδε τη γαλανόλευκη σημαία του Ελ Σαλβαδόρ να κυματίζει στον αέρα. Οι κρατούμενοι άρχισαν να πανικοβάλλονται, είπε. Μια γυναίκα που είχε απελαθεί και μιλούσε αγγλικά διάβασε δυνατά ένα από τα έγγραφα που της είχαν δοθεί. Μετέφρασε για τους υπόλοιπους επιβάτες: Θα κρατούνταν για τουλάχιστον έναν χρόνο στο Ελ Σαλβαδόρ.

Ορισμένοι μετανάστες αρνήθηκαν να κατέβουν από το αεροπλάνο. Ένας φρουρός χτύπησε μια γυναίκα επιβάτη, σύμφωνα με τον Μπασούλτο. Το αεροσκάφος γέμισε με κραυγές. Τελικά, όπως ανέφεραν ο Μπασούλτο και άλλοι κρατούμενοι, τους κλώτσησαν, τους έσπρωξαν, τους χτύπησαν και τους ανάγκασαν να κατέβουν. Δύο Σαλβαδοριανοί αξιωματούχοι άρπαξαν τον Μπασούλτο από τα χέρια.

«Ρίξτε τους κάτω!» φώναζαν οι αξιωματούχοι, καθώς οι κρατούμενοι ξυλοκοπούνταν και σύρονταν προς τα λεωφορεία, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Μιγκέλ Ρόχας Μεντόζα. Θυμάται έναν άνδρα να χτυπιέται με τόση δύναμη πάνω σε ένα λεωφορείο που το πρόσωπό του άρχισε να αιμορραγεί ακατάσχετα.

Το CECOT, το οποίο εγκαινίασε ο πρόεδρος Μπουκέλε το 2023 ως μέρος της εκστρατείας του κατά των συμμοριών του Ελ Σαλβαδόρ, σχεδιάστηκε για να τρομοκρατήσει τους πιο βίαιους εγκληματίες. Η κυβέρνησή του το παρουσίασε ως τη μεγαλύτερη φυλακή στην Αμερική, ανακοινώνοντας αρχικά χωρητικότητα 20.000 κρατουμένων και αργότερα διπλασιάζοντας τον αριθμό αυτό.

Το επιβλητικό συγκρότημα έξω από το Σαν Σαλβαδόρ εκτείνεται σε περισσότερα από 280 στρέμματα, περικυκλωμένο από ηλεκτροφόρο φράχτη και 19 φυλάκια παρατήρησης. Οι στέγες στις πτέρυγες είναι κατασκευασμένες από πλέγμα σε σχήμα ρόμβου με κοφτερές άκρες.

Οι Βενεζουελανοί τοποθετήθηκαν σε κελιά, έως και 20 άτομα στο καθένα. Οι τσιμεντένιοι τοίχοι έφεραν λεκέδες από ιδρώτα, σταγόνες ξεραμένου αίματος και, όπως θυμάται ένας κρατούμενος, χαρακιές που έμοιαζαν με νύχια ανθρώπων. Ο Μπασούλτο είπε ότι περιστασιακά επιτρεπόταν στους κρατουμένους να βγουν για 20 λεπτά ποδόσφαιρο ή για μια σύντομη ανάγνωση της Βίβλου, αλλά ο χρόνος κυλούσε βασανιστικά αργά. Σε ένα κελί, οι κρατούμενοι μετρούσαν τις ημέρες χαράσσοντας σημάδια στον τοίχο.

Ένα κελί, 80 κρεβάτια

Οι κρατούμενοι με ιατρικά προβλήματα στεγάζονταν συχνά στο Κελί Νο. 8, σύμφωνα με τον Χούλιο Φερνάντες, ο οποίος μεταφέρθηκε εκεί μετά από τραυματισμό στον ώμο κατά τη διάρκεια ξυλοδαρμού. Εκεί υπήρχαν άνδρες με διαβήτη, δερματικά προβλήματα και κρίσεις πανικού. Μια μέρα, ένας διαβητικός κρατούμενος έλαβε λανθασμένη ινσουλίνη και άρχισε να σπαρταράει αμέσως μετά την ένεση, όπως θυμάται ο Φερνάντες. Οι φρουροί καθυστέρησαν σχεδόν μισή ώρα για να του παράσχουν βοήθεια.

Κάθε κελί είχε 80 μεταλλικά κρεβάτια στοιβαγμένα σε τέσσερις σειρές, σύμφωνα με κρατούμενους και φωτογραφίες του CECOT που είχε δημοσιεύσει η κυβέρνηση Μπουκέλε. Η χρήση των δεξαμενών νερού και των τουαλετών ελεγχόταν από τους φρουρούς και επιτρεπόταν μόνο συγκεκριμένες ώρες. Χωρίς παράθυρα ή ανεμιστήρες, οι κρατούμενοι ζούσαν και έτρωγαν μέσα στη δυσωδία των ίδιων τους των αποβλήτων.

Μπορούσαν να αντιληφθούν την ώρα μόνο μέσω της θερμοκρασίας: ο ιδρώτας από τη ζέστη την ημέρα και το κρύο που πάγωνε τα μεταλλικά κρεβάτια τη νύχτα. Δεν έβλεπαν τον ήλιο, είπαν, αλλά μερικές φορές άκουγαν τη βροχή.

Το CECOT «έμοιαζε σαν να προοριζόταν για ζώα», είπε ο κρατούμενος Χούλιο Φερνάντες Σάντσες, 35 ετών. «Ήταν φτιαγμένο για να σε τρελάνει ή να σε οδηγήσει στην αυτοκτονία». «Ο γιατρός μάς έβλεπε να μας χτυπάνε και μετά ρωτούσε “Πώς αισθάνεσαι;” με ένα χαμόγελο», είπε ο Μπασούλτο. «Ήταν η πιο διεστραμμένη μορφή ταπείνωσης.»

Όταν ο Τίτο Μαρτίνες, 26 ετών, βρισκόταν σε κράτηση στις ΗΠΑ για μεταναστευτικούς λόγους, ένας γιατρός τού είχε πει ότι έπασχε από νεφρική ανεπάρκεια και θα χρειαζόταν μεταμόσχευση. Μετά από επανειλημμένους ξυλοδαρμούς στο CECOT, ο Μαρτίνες είπε ότι δεν μπορούσε πια να σηκωθεί από το κρεβάτι. Ούρησε πάνω του και εξαρτιόταν από τους συγκρατούμενούς του για να τον ταΐζουν.

«Ο Τίτο πεθαίνει», είπαν οι φίλοι του στους φρουρούς. Όταν τελικά του παρασχέθηκε ιατρική φροντίδα, ο γιατρός τού είπε, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, ότι ο μόνος λειτουργικός νεφρός του λειτουργούσε μόλις στο 20% και ότι σύντομα θα χρειαζόταν αιμοκάθαρση για να επιβιώσει.

Οι τιμωρίες

Ορισμένοι κρατούμενοι επιχείρησαν να αυτοκτονήσουν δένοντας σεντόνια γύρω από τον λαιμό τους ή χρησιμοποιώντας σκουριασμένους σωλήνες για να κόψουν τις φλέβες τους.

Η παραβίαση των κανόνων είχε υψηλό τίμημα. Όταν ο Ερνάντεζ υπέφερε από πονοκέφαλο λόγω ζέστης, προσπάθησε να δροσιστεί κάνοντας μπάνιο. Ξέχασε όμως να πει στους φίλους του να παρακολουθούν για φρουρούς.

«Σήκω, καθίκι», του φώναξε ένας φρουρός, σύμφωνα με τον ίδιο. Τον μετέφεραν στη «La Isla», όπου ένα μικρό άνοιγμα στην οροφή άφηνε να περνά μόνο μια αχτίδα φωτός και σχεδόν καθόλου αέρας.

Τέσσερις άνδρες μπήκαν μέσα και άρχισαν να τον αγγίζουν με τα γκλομπ τους και να τα βάζουν ανάμεσα στα πόδια του. Ένας, είπε ο Ερνάντεζ, τον ανάγκασε να του κάνει στοματικό σεξ.

Ο Μπασούλτο είπε ότι ο Ερνάντεζ επέστρεψε στο κελί με δάκρυα στα μάτια και του είπε τι είχε συμβεί. Ο ίδιος και άλλοι κρατούμενοι προσφέρθηκαν να το καταγγείλουν στο προσωπικό της φυλακής, αλλά ο Ερνάντεζ τους παρακάλεσε να μην το κάνουν. Φοβόταν, όπως είπε, ότι αυτό θα προκαλούσε τους φρουρούς «να μας επιτεθούν ακόμα πιο άγρια».

Μετά από εβδομάδες καθημερινών ξυλοδαρμών, οι κρατούμενοι είπαν ότι ξεκίνησαν απεργία πείνας. Πέρασαν τέσσερις μέρες χωρίς φαγητό ή νερό. «Οι άνθρωποι άρχισαν να λιποθυμούν. Έπεφταν στο πάτωμα», είπε ο κρατούμενος Μέρβιν Γιαμάρτε, 29 ετών. Οι φρουροί «γέλαγαν».

Όταν η απεργία πείνας δεν τράβηξε την προσοχή, κάποιοι χρησιμοποίησαν κομμάτια από μεταλλικούς σωλήνες για να χαράξουν το δέρμα τους και να γράψουν με το αίμα τους στα σεντόνια μηνύματα: «Δεν είμαστε τρομοκράτες, είμαστε μετανάστες». «Θέλαμε να δουν ότι ήμασταν έτοιμοι να πεθάνουμε», είπε ο Νεϊβέρβερ Αντριάν Λέον Ρένγκελ, 27 ετών. Έσπασαν ένα δόντι ενός άντρα και έβγαλαν από τη θέση του το χέρι άλλου, είπε ο Μολίνα. «Εκείνη η μέρα ήταν η χειρότερη από τους ξυλοδαρμούς».

Οι προσπάθειες απόδρασης

Οι συνθήκες βελτιώθηκαν μόνο όταν επισκέπτες ή αξιωματούχοι της κυβέρνησης ήθελαν φωτογραφίες, είπαν πολλοί κρατούμενοι. Λίγο μετά από επίσκεψη του Ερυθρού Σταυρού, μοιράστηκαν Βίβλοι σε κάθε κελί.

Οι άνδρες έγιναν απελπισμένοι. Περίπου δύο μήνες μετά την άφιξή τους στο CECOT, οι κρατούμενοι έσπασαν τα κάγκελα από τα κρεβάτια και τα χρησιμοποίησαν για να σπάσουν τις κλειδαριές τους. Δεκάδες κατάφεραν να δραπετεύσουν και πέταξαν σαπούνια και χυμούς στους φρουρούς. Κάποιοι έσπασαν τσιμέντο από τους τοίχους για να τους πετάξουν.

Οι φρουροί απάντησαν με πλαστικές σφαίρες, εισέβαλαν στα κελιά και ανάγκαζαν τους άνδρες να γονατίσουν με τα χέρια πίσω από το κεφάλι.

«Στέκονταν πάνω στα πόδια μας μέχρι να μη μπορούμε να τα νιώσουμε πια», είπε ο Λέον Ρένγκελ.

Ύστερα ήρθε η τιμωρία τους: Τους πήγαν στη La Isla. Ο Μολίνα είπε ότι πολλές φορές άκουγε κραυγές να αντηχούν στο κελί του για ώρες.

Οι αλλαγές στις επισκέψεις επισήμων

Την επόμενη μέρα, είπαν, οι φρουροί έστησαν σε σειρά τους κρατούμενους με χειροπέδες και τους χτυπούσαν με τη σειρά. Για μια επίσκεψη της Νοέμ από το DHS, οι κρατούμενοι πήραν καλύτερο φαγητό και ακόμα και στρώματα, αν και λεπτά. Όταν μια ομάδα Αμερικανών πολιτικών έκανε ξενάγηση στη φυλακή, ο Μπασούλτο είπε ότι οι κρατούμενοι με εμφανή τραύματα μεταφέρθηκαν στα πιο απομακρυσμένα κελιά. Αφού οι κρατούμενοι άρχισαν να τραγουδούν τον εθνικό ύμνο της Βενεζουέλας, ο διευθυντής της φυλακής «κομμάτιασε γρήγορα την επίσκεψη των πολιτικών και τους έδιωξε βιαστικά».

Ο Ερυθρός Σταυρός, που επισκέπτεται τακτικά τις φυλακές του Ελ Σαλβαδόρ, εμφανίστηκε δύο φορές στο CECOT κατά τη διάρκεια της παραμονής των Βενεζουελανών. Οι εκπρόσωποι συναντήθηκαν με τους άνδρες και συνέλεξαν σύντομα προφορικά μηνύματα για τις οικογένειές τους, σύμφωνα με τη Μαρτίνα Φεράρις, αναπληρώτρια συντονίστρια προστασίας της αποστολής της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού στο Ελ Σαλβαδόρ. Αυτά ελέγχονταν από το προσωπικό της φυλακής, είπε η Φεράρις.

Τις τελευταίες μέρες στο CECOT, είπαν οι κρατούμενοι, οι συνθήκες φάνηκαν να βελτιώνονται. Ο Μολίνα μεταφέρθηκε για εξέταση από γιατρό. Του έκαναν καθαρό ξύρισμα και το κούρεμα της επιλογής του.

Στους κρατούμενους δόθηκε οδοντόκρεμα Colgate, ξυραφάκι Gillette και αποσμητικό. Ένας αξιωματούχος της φυλακής τράβηξε φωτογραφίες. Ο διευθυντής τους είπε να βουρτσίσουν τα δόντια τους.

Η επιστροφή στην πατρίδα

Στις 5 τα ξημερώματα της 18ης Ιουλίου, τους φόρτωσαν σε λεωφορεία, χωρίς να ξέρουν πού πήγαιναν. Τότε, ένας άνδρας με στολή και τη σημαία της Βενεζουέλας στο μανίκι μπήκε στο λεωφορείο του Μολίνα. Πήγαιναν σπίτι.

Στο αεροπλάνο, οι Βενεζουελάνοι τραγούδησαν ένα χριστιανικό τραγούδι, με καινούργιους στίχους. «Αν είχα πίστη όσο ένα σποράκι μουστάρδας, θα έλεγα στους αδελφούς μου, ‘Φεύγουμε. Φεύγουμε. Φεύγουμε!’», τραγούδησαν. «Και οι κλειδαριές θα σπάσουν.»

Άντρες ντυμένοι στα μαύρα περίμεναν τους κρατούμενους στο αεροπλάνο που θα πετούσε προς τη Βενεζουέλα. Αργότερα, οι κρατούμενοι έμαθαν πως ο Μαδούρο είχε στείλει αξιωματικούς της SEBIN, της φοβερής μυστικής αστυνομίας του, που συνήθως χρησιμοποιείται για τη σύλληψη ή την εξαφάνιση πολιτικών του αντιπάλων.

Πριν επανενωθούν με τις οικογένειές τους, ένας κρατούμενος είπε πως τους ζήτησαν να γυρίσουν ένα βίντεο ευχαριστώντας την κυβέρνηση της Βενεζουέλας. Του είπαν επίσης πως αν το ξαναέσκαγε και τον απελάσουν ξανά, θα μπορούσε να κατηγορηθεί για προδοσία. Ο κρατούμενος μίλησε με την προϋπόθεση να διατηρηθεί η ανωνυμία του, φοβούμενος αντίποινα από την κυβέρνηση Μαδούρο.

Πολλοί από τους άντρες, που κάποτε είχαν δραπετεύσει από τη δικτατορική χώρα, είπαν πως ήταν ειλικρινά ευγνώμονες στον Μαδούρο για τη διαπραγμάτευση της απελευθέρωσής τους, όταν φαινόταν πως κανείς άλλος δεν θα το έκανε. Παρ’ όλα αυτά, κάποιοι είπαν πως θα ξαναπηγαιναν στις ΗΠΑ, ίσως όταν ο Τραμπ φύγει από την εξουσία.

Ο Μολίνα όχι. Δεν νομίζει πως θα μπορούσε να το ξανακάνει, είπε, «έχοντας ζήσει όλα αυτά.» «Το Αμερικανικό Όνειρο», είπε, «έγινε εφιάλτης.»